İnsanlık açısından en önemli adımlardan biri insan genomunun şifrelerinin çözülmesi... İnsan Genom Projesi’nin (Human Genome Project-HGP) 20. yılını kutluyoruz bu ay.
İlk taslağı 20 yıl önce 25 Temmuz 2000 tarihinde tamamlandı. Bilim dünyasının en büyük başarılarından biri olarak değerlendirilen bu projenin ilk taslak sonuçlarını ABD eski Başkanı Bill Clinton, projeyi gerçekleştiren uluslararası bilim ekibi ile birlikte “Bilim insanları yaşamın şifresini çözdü” sözleriyle dünya kamuoyu ile paylaştı.
Genomun bütünüyle çözülmesi 2003 yılında tamamlandı. O günden bugüne tam genom dizileme teknikleri geliştiriliyor. Bu sayede genetik biliminde köklü gelişmeler yaşanıyor. Proje dünyanın dört bir yanındaki bilim insanlarını bir araya getirdi. Ayrıca çok büyük bir ekonomik avantajı da beraberinde taşıyor. Genetiğe yatırılan her 1 dolar 141 dolarlık ekonomik faaliyet yaratmış. 3,8 milyar dolar yatırım yapılmış, 800 milyar dolarlık bir ekonomik değer yaratılmış. Reyhan Oksay hazırladı.
Pandemi: Ne biliyoruz, ne bilmiyoruz?
COVID-19 pandemisi’nin 6 ayını geride bıraktık. Peki bu süreçte neler öğrendik ve daha bilmediğimiz neler var? Küçük bir özete ne dersiniz?
Doğan Kuban hoca kentsel dönüşümün İstanbul’da ne anlama geldiğini sorguluyor, “Kente göç edenin bütün yaşam konforu iyileşti. Gecekondusu kendine ait bir eve dönüşünce yüzyıllar boyunca mal sahibi olamamış köylü ilk kez köle olmadığını hissetti. Belediyeler ve partiler de kent toprağı spekülasyonunun altın değerinde olduğunu öğrendiler” diyerek..
Müfit Akyos karantina döneminde okuduğu Cesur Dahiler adlı kitap hakkında yazdı. Biri tıp diğeri edebiyatta Nobel ödüllü iki sıra dışı insanın, Jacques Monod ve Albert Camus’un yaşamlarını anlatan bu özgün kitap, topluma ve insanlığa karşı sorumluluk duygularını ve mücadelesini gündeme getirmesi açısından da önemli. Tanol Türkoğlu “Siyasiler gençleri yeniden keşfediyor. Gelecek seçimlerde her beş seçmenden birisi (yaklaşık yedi milyon) ilk defa oy kullanacakmış...” diye başladığı yazısında Z kuşağını anlattı.
Prof. Dr. Cem Say bilgisayar mühendislerinin insanlığa en büyük armağanı olarak tanımladığı yeni büyük ağı neden hakkıyla kullanmadığımızı sorguluyor. Örneğin eğitim alanında çok önemli bir fırsata dönüştürülebilir diyor ve önerilerini sıralıyor. Ali Akurgal eğitim konusunu farklı bir noktadan ele alıyor “Çocukları ekranlara mahkum ettik” diyerek... Lale Akarun da yüz tanıma hayatı kolaylaştıran bir teknoloji mi yoksa özel hayata müdahale mi diye soruyor.
Sağlıkta 7 yeni paradigma
Sağlık teknolojilerinin gelişmesiyle birlikte, eskiden tedavisi imkânsız olarak nitelendirilen hastalıklar için artık çözüm var. Küresel Gelecek Konseyi’nin “Sağlık ve Sağlık Hizmetlerinin Geleceği” üzerine yayımladığı yeni rapor, sağlıktaki paradigma değişimini anlatıyor. Akıllı ilaçlardan rejeneratif tıbba...
Prof. Dr. Mustafa Çetiner, merakla okunan Güncel Tıp köşesinde, büyük salgınların tarihini ele alıyor ve vebanın izlerini sürmeye devam ediyor. Bilim ve Beslenme’nin bu haftaki konuğu karaciğer dostu Enginar..
Bilim ve Üniversite sayfamızda Bahçeşehir Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden Meltem Lara Bilikmen Haziran ayı sonunda açılan Alman-Kanada ortak araştırma laboratuvarı HIBALL’de yapay zekâyla insan beyni inşa etme çalışmalarını anlatıyor. Beynimiz sanatsal algıları nasıl oluşturuyor? Bilim insanları beynimizin görsel bilgileri nasıl parçalara ayırdığını ve bir resmin “iyi” olup olmadığına karar verdiğini analiz ederek, sanat tercihlerimizi tahmin edebilecek bir algoritma geliştirdiler.
Yaşamın ilk yemeği neydi?
Yaşamın kökenine dair çalışmalarda ilk “yemeğin” ne olduğuna dair bir arayış söz konusudur. Ve bu konuda yeni gelişmeler var; bulgu, “ilk metabolizma hipotezi” olarak bilinen ve yaşamın kökeni hakkında uzun zamandır devam eden bir fikri de destekliyor.
İstanbul Kültür Üniversitesi Meslek Yüksekokulu Müdürü Dr. Öğr. Üyesi Sinan Kesici, mesleki eğitimde uzaktan öğrenim konusu ele aldı. Bilişim teknolojilerini kavramış öğrenci yetiştirmenin önemine vurgu yapan Kesici, konuyu kendi deneyimleri üzerinden anlattı.
Eşcinsellik evrimsel bir çelişki mi? Tabii ki hayır! Çünkü cinsel yönelim ve tercihler, salt üremeye odaklı değil. Yakın akrabalarımız şempanze ve bonobolarda, cinselliğin ne gibi toplumsal işlevleri olduğunu okuyacağınız yazı, konuya dair önyargılarınızı kırmaya yardımcı olabilir.
Sağlıklı bir yaşam için uykunun taşıdığı önemi bilmeyenimiz yoktur. Uzmanlar, 7-8 saat uyku önerse de bazı insanlar daha az uyuyabiliyor. Peki ama neden? Daha az uyumak iyi mi yoksa kötü mü? Rita Urgan’ın derlediği bu yazıyı okumadan geçmeyin.
Dünyamız 3,2 milyar yıl önce tamamen sularla mı kaplıydı? Böbrek taşları ameliyatsız cımbızla temizlemek mümkün mü? Heyelanlar depremleri tetikleyebilir mi? Tavukların kökenini hiç merak ettiniz mi? Yılanlar nasıl uçuyor?
HBT pandemi sonrası okurlarına ulaşma çabasında. Artık eskisi gibi her yerdeyiz... Zorluklara göğüs gererek her hafta HBT’yi çıkardık, biliyoruz ki sizlerin desteğiyle bunu başaracağız...
Tüm bilim ve teknoloji politikaları için önemli bir site: inovasyon.org
Kaybettiğimiz yazarımız, ülkemizin bilim ve teknolojide gelişebilmesi için TÜBİTAK’ta ve daha sonraki hayatında büyük bir enerji ile çalışan Aykut Göker, sağlığında, BT politikalarıyla ilgili çok yönlü, belgeleri, tartışmaları, yazıları, dosyaları ve çeşitli yazıları yüklediği inovasyon.org sitesini, arkadaşları yeni yüzüyle açtılar. Sitede HBT’ye de link verdiler.
Aykut Göker, bu ülkenin aydınlık geleceğine olan inancı ile ve topluma duyduğu sorumlulukla bilim, teknoloji ve inovasyon politikaları alanında kendi birikimlerini yansıtmak ve bu politikalar ve uygulamaları konusunda söyleyecek sözü olanlara alan oluşturmak üzere Türkiye’de bir ilk olmak üzere Bilim, Teknoloji ve İnovasyon Politikaları Platformu’nu 2002 yılında kurdu.
Siteyi yenileyen Bilim, Teknoloji ve İnovasyon Politikaları Platformu şu açıklamayı yaptı: Aykut Göker’i kaybedişimiz sonrası Platform açık kalsa da bugüne kadar canlılığını sürdürmekte zayıf kaldı. Bilim, Teknoloji ve İnovasyon Politikaları alanında önemli bir kaynak oluşturan ve içeriğiyle özgünlük taşıyan böylesi bir Platform’u, Aykut Göker’in çizdiği çerçeveye sadık kalarak onun dostlarının desteğiyle yeni yüzü ile sizlerin kullanımınıza açtık. Platform’u işlevselliğine kavuşturmak üzere özgün yazılarınız, görüşleriniz ve güncel dokümanlarınızla destekleyeceğinizi umuyoruz.
