Kanser, kardiyovasküler hastalıkların ardından en büyük ikinci ölüm sebebi olarak biliniyor. Öyle ki Dünya Sağlık Örgütü’nün son veri yılı olan 2020’de yaklaşık 10 milyon ölüm yaşanmış durumda. Bu da kanseri, her altı ölümden birinin sorumlusu yapıyor. Sigara, alkol ve obezite, dünya çapında kanserin en büyük sebepleri arasında gösteriliyor.
Bu açıdan bakıldığında kanser önlenebilir mi? Cevabı: EVET! Konu hepimizi yakından ilgilendiriyor. Bilim insanlarının dünya çapında son araştırması kanser yükü ile risk faktörleri arasındaki bağlantıyı inceleyen bugüne kadar yapılmış son araştırma. İyi haber: dünya çapındaki kanser ölümlerinin yarısı önlenebilir risk faktörlerinden kaynaklanıyor. Peki ya öngörülebilir mi? Araştırma bulgularını ve öngörülür mü sorusuna verilen yanıtları kapağa taşıdık. Batuhan Sarıcan hazırladı. Yazıda Türkiye’deki kanser oranları da var.
Neandertallere karşı bize üstünlük sağlatan gizem
Neandertaller yok oldu. Biz Homo Sapiens’ler ise hayatta kaldık. Onların da gelişmiş bir insan türü olduğu artık biliniyor. Peki bizim bilişsel üstünlüğü sağlamamıza ne neden oldu? İşin sırrının küçük bir genetik mutasyon olduğu ortaya çıktı. Nasıl mı? Dergide... Murat Altaş derledi.
Ali Akurgal Avrupa’nın enerji krizini ve ülkelerin almaya çalıştıkları önlemleri yazdı. Ayrıca dergide önemli bir grafik bilgi bulacaksınız. Savaş, enerji ve gıdaya darbe vurdukça ekonomiler de çöküyor. Daha önceki enerji fiyatı şokları ile günümüzde yaşananların karşılaştırması...
Doğan Kuban hocayı anıyoruz
Doğan Kuban hocayı kaybedişimizin ardından 1 yıl geçti. Orhan Bursalı’nın, ölüm yıldönümü nedeniyle Bilge İnsan olarak Kuban’ı anan yazısı 3.sayfada. Kuban’ın bu hafta yayınladığımız ‘Cumhuriyet Devrimi Neydi, Kim yaptı?’ başlıklı yine eski bir yazısında “Devrimler değişik bağlamlarda ve tarihi konumlarda her zaman bir yerlerde vardır. Fakat çağdaş tarih içinde ve bildiğimiz Türk tarihi bağlamında bir tane Türk Devrimi var: Bu batmış bir İmparatorluğun Türkçe konuşan halkının Kurtuluş Savaşı sonunda gerçekleştirdiği, Birinci Dünya Savaşı sonrasında ayakta kalma savaşıdır...’diyor.
Rousseau’dan Jakoben’lere popülizm kavramının tarihsel köklerini Atılım Üniversitesi’nden Prof. Dr. Funda Gençoğlu yazdı.
Albert Einstein’in ünlü buluşlarının arkasındaki isim eşi Mileva mıydı? Genç evli çift birlikte gazyağı fenerinin ışığında fizik problemleri çözüyordu. 1905 Albert’in “mucize yılı” olarak biliniyor: Biri fotoelektrik etki (1921 Nobel Ödülü’ne yol açtı), ikisi Brown hareketi, biri özel görelilik ve ünlü E = mc2 hakkında beş makale yayınladı. Bahçeşehir Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden Prof. Dr. Kadircan Keskinbora kaleme aldı. İkinci bölümü okuyunuz.
Alzheimer hastalığı araştırmalarında hata neredeydi? Özlem Kayım Yıldız yazdı
Ig Nobel ödülleri 2022
Saçma gibi görünen, aslında düşündürücü çalışmalara veriliyor bu ödüller. Bu yıl 32.si düzenlenen Ig Nobel Ödül töreni pandemi nedeniyle internet üzerinden yapıldı. 10 dalda verilen ödüller, akreplerin çiftleşme sürecince kabızlığın rolünden, yasal belgelerin anlaşılmasını zorlaştıran etmenlere kadar, önce insanları güldüren, sonra düşündüren başarılı çalışmalara verildi. Reyhan Oksay’dan...
Dijital Yediemin dönemi: Geçen hafta kripto dünyası için önemliydi. Bitcoin’den sonra en büyük blokzinciri olan Etherum PoW modelinden PoS modeline geçiş yaptı. Bu, elektrik giderlerini yüzde 99 azaltan bir model ve bu geçiş bünyesinde karmaşık bir teknolojik değişim olmasının ötesinde anlamlar da barındırıyor. Tanol Türkoğlu yazdı.
Yemek sonrası neden uykumuz gelir? Kan şekeri düzeylerindeki iniş çıkışlar insanların yemek yedikten sonra yaşadıkları o uyuşukluk duygusuna ve uyku bastırma durumuna katkıda bulunan unsurlardan biri olabilir. Ama başka faktörler de var. Rita Urgan derledi.
Dört beş dakika bile yetiyor: Yeni bir araştırma, ayak üstü yapılan birkaç dakikalık sohbette ortaya çıkan kişiliğimizle ilgili temel birtakım özelliklerin taraflar üzerinde kalıcı bir izlenim bıraktığını, daha sonraki toplumsal etkileşimleri etkileyebileceğine işaret ediyor.
Başka dünyalar ve çoklu evren var mı?
Mesela, Örümcek Adam: Örümcek Evreni’nde (Spiderman: Into the Spider-Verse) gibi filmlerde, paralel evrenler vardır –bunlara çoklu evren de denir. Bizimkinde olmaz ama paralel evrende fizik kuralları tepeden tırnağa alt üst olur. Bu heyecan verici ve hayranlık uyandırıcı fikirlere kim kapılmaz ki! Mercan Bursalı’nın hazırladığı Meraklı Çocuk’ta.. Biliyorsunuz önemli bir yazı serimiz sürüyor. Dördüncü boyutun yani zamanın gizemi üzerine. Bu hafta zamanda geriye gidebilir miyiz? sorusunun yanıtı aranıyor.
Diyet yapmadan kilo vermenin kanıtlanmış 8 yolunu bilim ve beslenme sayfasında okuyacaksınız.
İngiltere Kraliçesi öldü, dünya yasa girdi. Peki tanımadığımız insanların arkasından neden yas tutarız. İlginç bir araştırma, dergide...
Çevre bilimlerinde neredeyiz? ABD üniversiteleri ile kıyaslama...
Prof. Dr. Derin Orhon ve arkadaşlarının çalışması. Prof. Dr. Ülkü Sarıtaş’ın yazısı ise kongrelerin artık devasa boyutlara ulaşan ekolojik ayaz izleri üzerine.
Bülent Arel Türkiye’de elektronik müziğin öncülerinden önemli bir isim. Kendinden sonraki genç bestecilere cesaretle yürüyebilecekleri bir yol açarak dünyada ve Türkiye’de bu müzik akımının öncü bestecilerinden biri oldu. Öyküsünü Kültür Üniversitesi’nden Didem Uyanık yazdı.
Kan gruplarımız neden farklı? Meraklının Köşesi’nde.
Kraliçe karıncalar nasıl işçilerden 5 kat daha uzun ömürlü olabiliyor?
Büyük yok oluştan kurtulan “gagalı bulldoglar” Hayvanlar Dünyası’nda.
Nilgün Özbaşaran Dede’nin Araştırma Gündemi köşesindeki çok ilginç haberleri kaçırmayın deriz…
***
Bir HBT’yi daha sevgiyle sunuyoruz. Yoğun bir emekle, arkadaşlarımız, yazarlarımızla birlikte sizlere her zaman ilginç, düşünce, bilgi ve yeniliklerle dolu ülkemizin tek haftalık bilim dergisini sunmaktan keyif alıyoruz. Dergiyi paylaşalım, destekleyelim ve satışını arttırarak ayakta kalmasına yardımcı olalım. Gelecek haftaya kadar, hoşçakalın.
