İnsan beyni cep telefonu gibidir. Uzun süren telefon konuşmalarından sonra pil nasıl tükeniyorsa, çok uzun süre kalabalık içinde bulunmak da insanı yorar ve enerjisini tüketir. Yeniden sosyalleşmek için enerjimizin yenilenmesi gerekir. Bunun da yolu yalnız kalmaktır.
Bilim nihayet yalnızlığın önemini kavradı. Gün içinde en az 15 dakika kendimizle baş başa kalmak bile sosyal ilişkilerin yaratığı olumsuz duygulardan arınmamızı sağlıyor. Bu yalnızlık molalarından sonra kalabalıklara geri döndüğümüz zaman büyük olasılıkla kendimizi daha sakin, yatışmış ve huzurlu hissederiz. Reyhan Oksay hazırladı.
Kalabalık bir kent nasıl yönetilir? Nasıl yönetilmeli? Lale Akarun bir dünya kenti olarak İstanbul’un Ekrem İmamoğlu döneminde nasıl başarılı yönetildiğine ilişkin düşüncelerini paylaştı bizimle.
Cehalet parametreleri… Doğan Kuban bu eski yazısında “Başkalarının size geri kalmış demelerini kendiniz de onaylıyorsanız bu özeleştiriden daha ağır bir durum demektir. Bundan söz edince kendimi vatandaşları umutsuzluğa düşürme suçu işlemiş gibi hissediyorum…” diyor.
5 mega iklim projesi
İklim krizine karşı büyük çözümler üretmek için çalışılıyor. Konuyla ilgili 5 dev proje öne çıkıyor. Kimisi çılgın… Uzaya Güneş enerjisi santrali fırlatmak. Bir dizi enerji adası inşa etmek. Kıyamet Günü Buzulu’nu kurtarmak. Sina Yarımadası’nı yeniden yeşillendirmek. Her yıl havadan 80 megaton CO2 emmek.
Peki bunlar gezegenimizi kurtarabilir mi? Batuhan Sarıcan hazırladı.
Dünyanın pandemiden öğrendikleri... Ve henüz öğrenemedikleri… Çevre kirliliğini durdurmak, olası bir salgında ilaca erişim ve aşıda küresel bir mekanizmanın yaşama geçirilmesi, eşitsizliği azaltmak… Peki ‘tek sağlık’ çözüm mü? Bahçeşehir Üniversitesi (BAU) Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı’ndan Prof. Dr. Özge Karadağ’ın öğretici yazısı.
Empati kuran yapay zekâ… Mümkün mü?
Bilim dünyası yüz ifadelerimizi ve ses tonumuzu da “okuyarak” sohbet robotlarının dil işleme yeteneklerini geliştiriyor. En karmaşık olanı ise bu özelliklerin yanı sıra vücut dilini ve el hareketlerini analiz eden robotlar. İlerleyen yıllarda daha da gelişmeleri bekleniyor. Ancak daha fazla girdi onlarda kafa karışıklığı da yaratmaz mı? Bakın bilim ne diyor? Tanol Türkoğlu da ‘Ölümsüz yapay zeka’ başlıklı yazısında ‘insanlık yok edilme kaygısı yaşarken yapay zeka ölümsüzlük peşinde’ diyor.
Evdeki kimyasalların beyne zararlarından haberdar mısınız? Evdeki eşyalardan saç yıkama ve bakım ürünlerine, çok çeşitli ürünlerde bulunan kimyasallar çoklu doku sertleşmesi (multipl skleroz) ve otizm spektrum bozukluğu gibi sinirsel hastalıklarla bağlantılı olabilir. Rita Urgan derledi.
Türkiye jeolojisinin büyük kaybı. Prof. Dr. Aral Okay’ı ve arkasında bıraktığı büyük buluşları arkadaşları anlattı: Prof. Dr Celal Şengör, Prof. Dr. Naci Görür ve Prof. Dr. Oğuz Okay’ın ortak yazısı.
“Sivil itaatsizlik”
“Sivil itaatsizlik” kavramı çoğunlukla “direnme hakkı” ve “vicdani ret” kavramlarıyla birlikte anılır. Dr. Enver Kumbasar sivil itaatsizlik kavramını irdeliyor.
Ali Akurgal ‘bilimsellik’ başlıklı yazısında önemli bir projeyi anlatıyor: Altın Bilezik, depremzede çocuk ve gençlere -uzaktan mentorluk yoluyla- görsel tanıtım (animasyon) yazılımları kullanma becerileri kazandırıp, bu yolla üretecekleri ürünleri önce Beyaz Nokta Vakfı'na cep harçlıkları karşılığında; giderek ustalaştıkça da ihtiyacı olan diğer kuruluşlara rayiç fiyatlarla satmalarını amaçlayan bir proje.
Hepimiz yılan yemeye başlarsak gezegenimizi kurtarabilir miyiz? Yılanlarda, verilen yem miktarı/elde edilen canlı ağırlık biçiminde hesaplanan, yem dönüşüm oranı (Feed Conversion Rate) öteki besi hayvanlarına kıyasla çok daha yüksek. Ayrıca yılanlar atık etle de beslenebilirler. Ancak bu yılan etinin doğası gereği sürdürülebilir olduğu anlamına gelmiyor.
Fiber optik veri aktarım hızı arttı.
Evimizde kullandığımızdan 1,2 milyon kat daha hızlı: 301 Tbps! Araştırmacılar, mevcut fiber optik kabloları farklı bir yolla kullanarak saniyede 301 terabit hıza ulaştı.
Arılar aç! Ne yapmalı? Mart-Nisan aylarında ortaya çıkıyorlar. Ama erken çiçeklenen bitkilerin azalması onların da yaşamını kısaltıyor. Bilim insanları arıların erken ilkbahar ‘açlığına’ çözüm getiren öneriler sundular. Hayvanlar Dünyası’nda.
Çocuklara okuma alışkanlığının kazandırılmasında ebeveynlerin rolü nedir? İstanbul Kültür Üniversitesi’nden Berna Kayatepe’nin yazısı. Çocuklar niye güler? Sadece mutlu oldukları için mi! Meraklı Büyükler’de. Diş macunundan önce insanlar ne kullanıyordu? Meraklı Çocuk’ta. Mercan Bursalı hazırladı.
Öfke yönetiminde en etkili teknik hangisi?
‘İstim boşaltmak’ mı yoksa yatıştırıcı faaliyetler mi? 154 çalışmadan elde edilen sonuçları inceleyen bilim insanları bakın ne diyor? Nilgün Özbaşaran Dede’nin Araştırma Gündemi sayfalarında sıcak bilimsel araştırmalardan haberleri de unutmayın.
***
HBT’ye verdiğimiz bir hafta bayram tatilinden sonra, yeni bir sayıyla karşınızdayız. Bilim dünyasından güzel bir seçki hazırlamaya çalıştık. HBT’ye hep birlikte can verdik, desteğinizle yaşaması mümkün.
Sevgilerimizle.
