Nazım Hikmet’in ünlü şiirinin analizini yapmayacağız veya günün mana ve önemine bir gönderme yapma niyetimiz yok. Güneş’in yeryüzündeki hayatın kaynağı olduğunu da yazmayacağız. Kapakta kullandığımız 'güneş toplamak' ne güzel bir deyim! Ülkü Tamer’in ünlü şiiri ve Zülfü Livaneli’nin bestesi... Fakat derdimiz bu da değil, sadece güneş ile ilgili bilinen çağrışımlarla oynaşıyoruz giriş yapmak için. Herhalde güneş üzerine neler var! Güneş bir yıldız; 4,5 milyar yıllık yaşı daha kaldı, en sonunda küçük bir karbon yığına dönüşecek ve arkasında dev bir nebula bırakarak hayatını sona erdirecek. Veya kırmızı bir deve dönüşecek. Güneş Sistemi ile birlikte tüm gezegenlerin varlığı da değişecek... Ve yeryüzünün de…
Tabii bu tahmin edilen doğal ölüm. 4,5 milyar yıl içinde neler olur, kestirilemeyen ne tür çarpışmalar gündeme gelir; Dünya, Güneş’in ömrüne bağlı olmadan, başka biçimlerde tükenir mi? Hepsi mümkün. Çünkü uzay pek de kestirilebilen sonuçlar üretmez.
Güneş hayattır diyorsak, bedenimizin ona ihtiyacı var. Uzayı bırakalım ve biraz yararcı olalım. Bu yararın çok boyutlu bir dosyasını hazırladık, güneş ışınları üzerine yapılan son araştırmaları derleyip toparladı Batuhan Sarıcan. Neredeyse 100 faktöre yaklaşan kremler kullanmalı mıyız, yani güney ile temasımızı krem yardımıyla tamamen kesmeli miyiz? Kesinlikle hayır! Ayrıntılar orta sayfada.
Kızıl ötesi gören insana doğru mu?
Dev ilerlemelerle şaşırtıcı olaylar giderek artıyor. Bu kez de insanlara kızıl ötesi görüş sağlayabilecek bir gelişmenin önü açıldı: En gözde laboratuvar hayvanları fareler ve sıçanlardır. Son sayılarımızda kör farelerin tek bir gen ilavesiyle görebileceğini duyurmuştuk. Bu kez gözlerine nano parçacık enjekte edilen farelere gece görüş özelliği kazandırıldı. Öyle ki bu deney klinik aşamaya geldiğinde insanlar da kızılötesi dalga boyları görünür ışığa dönüştüren nano parçacıklar sayesinde geceleri herhangi bir aygıt kullanmadan çevresini görebilecek.
Alzheimer, Parkinson, ALS gibi sinir sistemi hastalıklarının mekanizmalarını çözmeye çalışan bilim insanları şimdi klonlanmış maymunları yakından izlemeye hazırlanıyor. Küresel ısınmayı 1.5 °C dereceyle sınırlamak için neler yapılması gerektiği ile ilgili yazı dizisinde havadaki CO2’den kurtulma yöntemlerine dikkat çekiliyor.
Araştırma Gündemi’nde ketojenik diyetlerin yararından, gelmiş geçmiş en büyük T. rex fosiline, deniz suyundan hidrojen üretimine dek son günlerin dikkat çeken araştırmalarına yer veriyoruz.
Doğan Kuban hocamız savaşı ancak sanayileşme ile kazanabiliriz diyor. Türk toplumu, en fakirinden en zenginine kadar gelecek kaygısı taşıyor. Geleceğin ancak ve ancak sanayileşme sayesinde kurtulacağına vurgu yapan Kuban, toplumun tümünü aynı program altında birleştirmek gerektiğini söylüyor.
Ali Akurgal “geleceğin gazetesi” tanımından yola çıkarak son günlerde sık sık bahsi geçen “trol” gruplara ve bloglara gönderme yapıyor. Ancak en önemli “mecra” kişiselleşmiş gazete olarak nitelendirdiği küçük ekranlar olacak. Habercilik değişiyor, mecrası da… Yeni çıkan ürünlerin içinde “Laz mühendisten Lazca klavye”nin ilgi çekeceğinden eminiz.
Dinozorların vatanı Arjantin’de bulunan olağandışı bir Saurus cinsine ait buluntular, bu dinozorun öteki dev dinozorlardan çok daha küçük bir bedene ve daha kısa boyunlara sahip olması paleontologları oldukça şaşırttı.
İstanbul’un çarpık kentleşme sorunun temelindeki nedenleri araştıran Bilgehan Gürlek, plansız gelişen kentler grubunda yer alan kentimizin bu hale gelmesinden beş yıllık kalkınma planlarının ve Devlet Planlama Örgütü’nün rafa kaldırılmasını sorumlu tutuyor.
Bağışıklık sistemimizi güçlendirmeyi kim istemez? Bunun için besin destekleri yerine ay çekirdeği, badem, turunçgiller gibi çoğunluğun sevdiği yiyeceklere yönelmenizi öneriyoruz. Bir başka yazıda: Karın yağları aynı zamanda beyninizi de küçültüyor olabilir mi?
Tanol Türkoğlu, Dijitalem yazı dizisinde dijital alemdeki ilginç olaylara değiniyor. Örneğin Las Vegas’ta düzenlenen tüketici fuarında bütünüyle bitkisel malzemeden üretilen burgeri, etten ayırmak imkânsız... Mustafa Çetiner, bilim tarihinden ilginç bir isme köşesine taşıdı: Samuel Wilks.
Sherlock Holmes dünyanın en ünlü hayali dedektif kahramanı. Bir polis köpeğinin de Sherlock kadar akıllı ve dikkatli olabileceğini düşünebiliyor musunuz? Çin Polis Teşkilatı şimdi polis köpeği olarak yetiştirmek üzere cins köpek eğitimine zaman ve para ayırmaktan vazgeçiyor. Sherlock Holmes lakabını taktıkları akıllı bir polis köpeğini klonlayarak kestirmeden işi bitirmişler.
Bu sayıda ayrıca Erhan Güzel, Abel Ödülü’nü kazanan ilk kadın Karen Keskulla Uhlenbeck’i ve matematik ödüllerini yazdı. Siren Sezer, uzun yaşamın bir göstergesi olan telomerleri yazdı, sizinki kısa mı? Meltem Bilikmen, yapay zekâ ile tıpta daha fazla empati ve daha az insancıl aşama umudunu yazdı.
***
HBT Konferansı 6 Nisan Cumartesi günü BAU'da
Yarının harika çocukları insan mı, robot mu? Yoksa gün gelecek çocuğumuza dijital eğitim hapı mı yutturacağız? İnsan mı daha hızlı öğrenecek, robot mu? Yapay zekâ, eğitimi nasıl şekillendirecek? Bir robot ile bir insan yavrusunu öğrenme süreçlerine soksak, rekabet ve üstünlükleri, yetenek ve zekâları konusunda neler söyleyebiliriz? Tanol Türkoğlu, Türker Kılıç ve Cem Say konuyu farklı açılardan ele alacak ve tartışacaklar.
