Doğan Kuban’ı ölümünün 3. yılında özlemle anıyoruz
‘Uygarlık Musikiye Sarınır’ demiş Doğan Hoca “Bu politik ve toplumsal fırtınada sürekli uygarlıktan söz etmek zorundayız. Cehalet tehlikesi kapıya dayadı. Demokrasiyi at yarışı değil. Türk Devriminin yüzyıllarca kul statüsünde yaşamış bu topluma kazandırdığı en yüce çağdaşlık demokratik kişi özgürlüğüdür. Cehaletin demokrasisi yok! Dengesini yitirmiş, kevgire dönmüş, alışveriş sistemine çevrilmiş bir eğitim sürüp giden cehaletin kaynağıdır…” 3 yıl önce 22 Eylül’de ayrıldı dev çınarımız aramızdan. 3 yıldır eski yazılarından seçmeleri sizlerle paylaşıyoruz. Çünkü hepsi önemli. Hepsi büyük resmi farklı açılardan ele alarak gözler önüne seriyor. Doğan Kuban’ı özlemle anıyoruz.
***
Siyaset vurdumduymaz, ama bilim insanları görevlerini büyük bir titizlikle yerine getiriyorlar ve dünyanın ve tüm canlıların yeryüzünde yaşamlarını sürdürebilmeleri için bugün ve yarın en önemli güncel tehlike iklim değişikliği konusunda yeni araştırmalarla beklenen geleceğe ışık tutuyorlar.
Dünyamız gittikçe ısınıyor. Yeterli önlem alınmadıkça da gelecek tahminleri gittikçe kötüleşiyor. Son dönemde yapılan araştırmaların bulguları çok önemli:
- Dünya'nın ortalama sıcaklığı 7 ila 14 °C artabilir.
- Sıcaklık artışına bağlı olarak aşırı hava olayları sadece 20 yıl içinde korkunç bir hal alabilir.
- En az 1,5 milyar insan etkilenecek!
Bir başka çalışma ise iklim değişikliği kaynaklı jet akımı değişiminin neden olduğu tehlikeyi ortaya koyuyor. İklim bilimi alanında yeni veriler sunan bu üç çalışmanın bize söylediği çok şey var ama özeti şu: Acil iklim eylem planlarının uygulanmasına ihtiyaç var! Batuhan Sarıcan hazırladı.
Bu hafta merak edilen bir sorunun yanıtını okuyacaksınız. Cep telefonları ve beyin kanseri arasında bir bağlantı var mı? 28 yılı kapsayan büyük bir araştırma yapıldı. Sonucuna göre cep telefonları ve beyin kanseri arasında bir bağlantı bulunmuyor. Ama yine de dikkat! Yeni test modelleri bakarsınız ileride farklı sonuçlar yaratabilir!
Akın var, güneşe akın!
“Yetiştirdiğimiz 450 tıp doktoru ve özellikle 150 bilim insanı-hekim sahildeki deniz yıldızları iken artık enginlikte, kendi seçimlerinin özgürlüğünü yaşamaktalar. Hakim olan akademik sığlıktan, bilimin zihin ve gönül genişliğine ulaştılar. En büyük zevkim, onların yaşam denizi içinde yelkenlerini bilimin gücüyle doldurup hayat yolculuklarını anlamlandırmalarını seyretmek oldu, daha da olacak” Prof. Dr. Türker Kılıç’tan.
Ali Akurgal önemli bir saptama yapıyor örnekler vererek… İş dünyasının ihtiyacı olan nitelikli mavi ve beyaz yakalı çalışan sorununu anlatıyor.
Tanol Türkoğlu ‘Yapay Titanik’ yazısında Geleceğin kamu yönetimi yapay zekayı insana köle yapmayı başarabilir mi? diye sorarken, Lale Akarun’un yazısı Kanal İstanbul üzerine. Akarun “Şehre milyonlar katacak, trafiğini tamamen bitirecek, İstanbul’un kuzeyindeki tarım arazilerini, ormanları yok edecek, su kaynaklarını kirletecek; zaten yetmeyen suyu daha da yetmez hale getirecek bir kabus şehir; kanalsız Kanal İstanbul’ diyor.
Hakaret Suçu… Yargıç köşesinde Dr. Enver Kumbasar’ın yazısı.
Dizlerimiz neden bu kadar sorunlu?
Günümüzde yaşanan dizle ilgili sorunların birçoğu atalarımızın yabancısı oldukları yeni sorunlar. Peki neden? Diz ağrıları, özellikle de belli bir yaşa gelince, çoğumuzun yaşamını karartan sorunlardan biri. Ancak insanlarda dizin çok karmaşık bir evrimsel geçmişi var ve son araştırmalar bunun yeterince anlaşılmadığını gösteriyor. Rita Urgan derledi.
Doğanın dayanıklılık şampiyonları: Tardigradlar. Oldukça akıllı ve dayanıklılar, uygun olmayan çevre şartlarında kısmi bir bitkisel hayata girerek yaşamaya devam ediyorlar. İlginç olan bir diğer özellikleri ise; Kriptobiyoz sırasında uyku halinde olan bu canlıların yaşlanma göstermiyor oluşları. İstanbul Kültür Üniversitesi Fizik Bölümü’nden Dilara Kaplanoğlu yazdı.
Özel uzay araştırmaları için dev bir adım: Polaris Dawn, ve Çin Ay’a yerleşim planlarını açıklardı, dergimizde bu hafta.
Konu uzun yaşam ise, üstünlük bitkisel proteinde
Temel besin unsurlarını bitkisel beslenme biçimleriyle sağlayanlarda şeker hastalığı, obezite, kalp hastalığı ve kanser gibi durumların ortaya çıkma olasılığı daha düşük oluyor. Bilim ve Beslenme’de.
Köpeklerin dikkat çekici bir becerisi daha. Yıllarca görmedikleri oyuncakların bile adlarını anımsayabiliyorlar. Hayvanlar Dünyası’nda.
Peki, koku da alabileceğimiz bir cep telefon yapılabilir mi? Arkadaşımızla görüntülü konuşmak için telefonu elimize almışız. Arkadaşımızın yüzünü görüyoruz, sesini duyuyoruz. Ama dahası var: Henüz fırından çıkmış, dumanı üstünde kurabiyelerin mis gibi kokusu da geliyor burnumuza! Eh, bilimkurgu gibi ama neden olmasın? Mercan Bursalı’nın hazırladığı Meraklı Çocuk’ta.
Tek çocuklar ergenliğe daha erken giriyor… Grönland köpekbalığının 400 yıl yaşam sırrı. İki ayak üzerinde yürümeyi minik bir kemiğe borçluyuz… Nilgün Özbaşaran Dede’nin Araştırma Gündemi’nde.
Youtube kanalımızda Prof. Cezmi Akdiş
Çok önemli bir söyleşinin ilk bölümünü izleyeceksiniz bu hafta.
“Epitel Bariyer Teorisi” modern yaşamın bir parçası olan kimi ajanların yol açtığı epitel bariyer hasarının birçok allerjik, otoimmun ve nörodejeneratif hastalıktaki artışla ilişkili olduğunu söylüyor. Epitel bedenimizi saran doku. Zayıflıyor ve dış etkenlerin bedene sızması giderek artıyor.
Nasıl? İsviçre Alerji ve Astım Araştırma Enstitüsü (SIAF) Direktörü Prof. Dr. Cezmi Akdiş ile 1960’lardan sonra vücudumuzda yaşanan iklim değişikliğine bağlı sağlık sorunlarını, Orhan Bursalı’ya anlattı. (1. Bölüm). Ve nasıl korunmalıyız, diş macunundan tutun çamaşır tozlarına ve kimyasal maddelere kadar.. Çok önemli bir sağlık meselesini izleyin ve paylaşın lütfen.
Gelecek sayımıza kadar sevgilerimizle, bizimle ve bilimde kalın hep…
