Savaş ve silahlanma raporu: Tarihte yeni sayfa çevrildi

Editör ne diyor?

Yine zor dönemler ne yazık ki... 24 Şubat tarihinde Rusya’nın Ukrayna’ya girmesiyle başlayan çatışma, tüm dünyada kaygı ile izleniyor. Jeopolitik, ekonomik, teknolojik ve stratejik açıdan taşları yerinden oynatan bu saldırının önemli boyutlarından biri de yeni ve büyük bir silahlanma yarışını tetikleyecek olması. Ülkeler yeniden silahlanma yarışına başlıyor. ABD robotik savaş-saldırı silahlarına önem veren yeni bir programa girişti. Almanya 100 milyar Avro ile ordusunun vurucu gücünü arttırıyor. Tabii diğer ülkelerin de eli boş durmayacak.

Ayrıca atom bombasını bir şantaj olarak kullanma da gündeme geldi. Bu durum, bilim dünyasında da köklü değişiklikler yaratma potansiyeline sahip. Bu çatışmanın sonucunda dünya biliminde de bir kutuplaşma yaşanabilir… Konu yaşamsal olunca bir de değişik boyutları ile ele aldık. Grafiklerde küresel askeri harcamaları, NATO ve Rusya’nın askeri güç kıyaslamasını ve nükleer silahlardaki son durumu da göreceksiniz. Hem Rus gazı bağımlı olmak hem de petrol ve doğal fiyatlarındaki bu yükseliş gözleri yenilenebilir enerjiye geçişe çevirdi. Ama nasıl olacak?

Nükleer santrallerin de yeniden gündeme geleceğini belirtelim. Önümüzdeki haftalarda da sürdüreceğiz. Reyhan Oksay ve Batuhan Sarıcan hazırladılar.


Dünyayı kurtaran adam

Savaş bizi tarihin tozlu sayfalarına yeniden götürdü. Bilim tarihi sayfamızda Nükleer savaşı önleyen Sovyet denizaltı subayı Vasili Arhipov’un öyküsünü okuyacaksınız.

Tanol Türkoğlu ‘Kirlidir savaşlar’ diyor; hep beraber oturduk, kimin haklı kimin haksız olduğunu tespit etmeye çalışıyoruz. Doğan Kuban hocanın yine eskimeyen bir yazısı: Birleşik Amerika neden lider? Hoca ‘Bir kişi öldüreni tek sorumlu olarak idam edebilen bir toplum yüz bin kişi öldürene kahraman madalyası veriyor. İnsan ikinci plana düşünce özgürlük de güçlülerin insafına kalıyor’ diye yazmış.

Mustafa Çetiner’in yazısı da tarihsel süreçte savaşlarda askerlerin daha sonra ortaya çıkan ve Savaş Sendromu olarak tanımlanan sağlık sorunları üzerine..

Omikrondan sonra sırada ne var?

Bilim insanlarına göre yeni bir varyantın ortaya çıkması an meselesi.. Omikrondan sonraki varyant ile ilgili 3 temel sorunun yanıtını okuyacaksınız. Ne zaman ortaya çıkabilir? Hastalığın daha ağır geçme ihtimali nedir? Aşıların koruyuculuğu ne? Özlem Kayım Yıldız da Long COVID’e nörolojik bakış attı.

Prof. Dr. İvet Bahar’a yeni ödül

21. Vehbi Koç Ödülü’nün sahibi Ordinaryüs Profesör İvet Bahar oldu. Biliyorsunuz, hesaplamalı biyolojinin öncüsü. Polimerler, proteinler, genler onun ilgi alanı. Mekanizmalarını hesaplamalı biyoloji ile aydınlatıyor. Kişiye özgü ilaç geliştirmenin taşlarını döşüyor… Azimli.. Sıradışı… Özlem Yüzak hazırladı.

Bursa’da kurulu Cumhuriyetçi Çağdaş Eğitim Kooperatifi'nin her yıl açıkladığı “ÇEK Ödülleri” eğitim alanında ABD‘de tanınmış Türk araştırmacı Doç. Dr. Canan Dağdeviren, Prof. Dr. Kayıhan Pala’ya, Hizmet ödülü Prof. Dr. Ulviye Özer ve Prof. Dr. Ziya Gökalp Özer’e, Teşvik ödülleri ise Müjdehan Örs Filiz, Mersin Liselileri Derneği’ne verildi.

Bayram Ali Eşiyok “Bu Çarpık Kaynak Tahsisi ile Türkiye’nin Bilim ve Teknolojide Sıçrama Yapması Mucizelere Bağlı’ diyor ve 2000’li yıllarda artarak devam eden inşaata dayalı birikim modelinin ülkenin bilim ve teknoloji geliştirme kapasitesini nasıl olumsuz etkilediğini verilerle gözler önüne seriyor. Müfit Akyos da ‘Bir yongaya muhtaç olmak’ başlıklı yazısında, işlem performansı yüksek çiplerin tasarımı ve üretiminin, geleceğin bilişim esaslı dünyasında en stratejik girdi olacağını belirtiyor.

Patates kabuğundan prebiyotik

Gıda atıklarından örneğin patates kabuğundan prebiyotik elde edilebiliyor. Bilim ve beslenme sayfamızda. Murat Altaş hazırladı.

Yaşlanmaya bağlı kemik, eklem ve kas ağrılarını nasıl önlersiniz? Yeni bir araştırmaya göre, haftada en az bir kez-tenis oynamak, koşmak, yüzmek, toprağı bellemek, ya da işinizin bir parçası olarak bedeni zorlayıcı bir şeyler yapmak- uzun erimde kronik kas ve iskelet ağrılarının önlenmesine yardımcı oluyor. Rita Urgan derledi.

Sivrisinek mevsimi yaklaşıyor. Giysinizin rengine dikkat. Yeni bir araştırma sivrisineklere çekici gelen renklerin olduğunu ve bunu giyen insanların daha fazla hedef olabildiğini ortaya koyuyor. Peki bu renkler hangileri? Eren Gülbaran derledi. Hava kirliliği sperm kalitesini bozuyor : 30.000’i aşkın Çinli erkeğin incelenmesine dayanan son bir araştırmaya göre hava kirliliği, özellikle de sperm hareketliliği ve spermin doğru yöne ilerleme yetisi üzerinde etkili oluyor.

Bundan 35 milyon yıl kadar önce Avrupa ve Asya arasında üçüncü bir kıta yer alıyordu. Ve Kayıp kıta Balkananadolu yeniden keşfedildi.

Ölmekte olan beyne ilk bakış: Ölmekte olan insan beyninin, ölme evresindeyken bile hala koordineli etkinlik üretme yeteneğine sahip olduğu kanıtlandı. Beyin gamma dalgaları oluşturarak yakın ölüm deneyiminde olduğu gibi anıların son kez görülmesine yol açabilir. Nilgün Özbaşaran Dede hazırladı.

Bir öğrencinin kaleminden

Dr. Önder Ertem Bahçeşehir Tıp Fakültesi Nöroşirürji dalında uzmanlık öğrencisi. Uzmanlık eğitimi üzerine önemli saptamaları var: Öğrenci iyi bir bilgi ağı içinde gelişiyor ve sonra da çevresini şekillendiriyor. Mutlaka okuyun.

Türkiye ve uzay: Ay’a çarpma yerine yörüngesel uydu yerleştirmeyi tartışıyoruz. Gebze Teknik Üniversitesi ARTEMİS Uzay ve Havacılık Günleri’nde Türkiye Uzay Ajansı TUA Başkanı Serdar Hüseyin Yıldırım Ay Programı’da yeni ayrıntılar paylaştı..

Bitkiler neden dikine büyür? Meraklı Çocuk sordu Mercan Bursalı yanıtladı.

Bir köpek sahiplenmeyi mi düşünüyorsunuz? O zaman dikkat edeceğiniz hususlar var. Hayvanlar Dünyası sayfamızda.

Savaşla başladık, hayvanlar âlemi bile bitirdik. Sağlıktan, uzaya, ekonomiden, bilimsel yeni araştırmalara farklı konularda bir bilim teknoloji seçkisi yaptık.

Hep vurguluyoruz, çünkü iddialıyız: Herkese Bilim Teknoloji gerçekten ülkemiz için popüler bilimin geniş kitlelere yayılması açısından son derece önemli. Okuyun ve okumakla kalmayın okutun. Gençlere, öğretmenlere dijital abonelik hediye edin. Dergi sizinle yaşamayı sürdürebilir ancak.

Gelecek perşembe yeniden buluşuncaya kadar bilimde ve sevgiyle kalın..