‘Her işin başı sağlık’ denir ya… Bir yandan yeni virüsler, doğal çevreyi kirlettiğimiz için ortaya çıkan yeni hastalıklar, kanser vakalarındaki artışlar... Ama bir yandan da bilim dünyasının hastalıkların tedavisini için bulduğu çözümler, yeni ilaç molekülleri, yeni aşılar… Aslında daha en başından sağlıklı beslenme, kirlilikten uzak bir yaşam, önleyici tıp diyeceğiz ama olmuyor bildiğiniz gibi. Artan nüfus, hızlı kentleşme, obezite, giderek artan gelir eşitsizliği, göçler, savaşlar…
Ama enseyi karartmayalım. Çünkü sağlıkta heyecan verici gelişmeler var. Dünyanın farklı ülkelerinden bilim insanları, kanser, diyabet, ALS ve grip gibi hastalıkların tedavisinde karşılaşılan engelleri tek tek ortadan kaldırabilecek buluşlarıyla çok sayıda hastaya umut oldular.
Örneğin küçük hücreli akciğer kanseri tedavisinde umut veren bir ilaç onaylandı... Örneğin İnfluenza enfeksiyonunu başlamadan durduracak ezber bozan moleküler bir yaklaşım… Örneğin tümöre karşı bağışıklık geliştiren aşı… Örneğin Çin’de hücre tedavisi ile diyabete çözüm… ALS’yi tedavi edebilecek potansiyel bir yolak keşfedilmesi… Kanserin ortaya çıkmasını engelleyen bir ilaç bulunması…
Hadi okumaya, ilginç bilgiler var. Reyhan Oksay hazırladı.
Kritik yıl: 2029
Tanol Türkoğlu yapay zeka için kritik yılın 2029 olduğunu söylüyor. Topu topu 5 yıl sonra yapay zekâ ile ilgili üç önemli gelişme YZ’ye müthiş sıçramalar yapabilecekmiş… Sevinmeli miyiz, korkmalı mıyız... Ne dersiniz?
Yüksek teknoloji sayfamızda bu hafta neler var? Elon Musk’tan 100.000 Nvidia çipiyle desteklenen en güçlü yapay zekâ süper bilgisayarı… 15 dakikada sıfırdan elmas… Dünyanın en verimli su elektrolizörü: Seri üretime hazırlanıyor… Elektrik üreten dronlar.
Müfit Akyos da 'Ne üretelim?' diye soruyor. Yüksek teknolojili ürünlerin imalat sanayi ihracatı içindeki payının %3,1 olduğunu vurgulayarak.
Anne babalar… Mükemmel olmaya çalışmayın!
Ebeveyn-çocuk ilişkisinin iyi gelişmesi için çocukların ebeveynlerine güven duymaları ve ortaya çıkan uyumsuzlukların başarıyla giderilmesi gerekiyor. Bunun için de ebeveynlerin kendilerini rahat ve güvende hissetmeleri ve çocuklarının büyüme ve gelişmesini en iyi şekilde desteklemeleri çok önemli.
Ebeveyn-çocuk ilişkisini iyileştirmek için ön kabulleri yıkan iki yeni çalışmayı ele alıyoruz. Batuhan Sarıcan hazırladı.
Toplumun gelişme hayali yok mu oldu?
“1923’te, dünyaya bilim ve teknolojik üstünlükleriyle egemen olan toplumlara yetişme olanağının var olduğunu düşünüyorduk. 2. Dünya Savaşı ve sonraki yıkıcı savaşlardan sonra bugün o umudun yok olduğu aşamadayız. 1923’ü unutturmaya çalışanlar o umudu da unutmak zorundalar..” Doğan Kuban’dan eski bir yazı daha…
Bayram Ali Eşiyok ‘Düşük ücretli, vasıfız emekle yüksek teknoloji üretilmez! Mümkün değil’ diyor. Yazı önemli: Türkiye’nin günübirlik politikalarla, salt özel kesimin yatırım tercihlerine dayalı, düşük ücretler, etkin olmayan teşvikler ve vasıfsız işgücü ile üretim yapısını dönüştürüp gelişmiş ülkelere yakınsaması mümkün değil. Peki ne yapılmalı?
Sineklerin destansı göçleri… Tozlaşma için can alıcı öneme sahip… Göç eden sineklerin polenleri kilometrelerce uzağa taşıyabilmeleri bitkilerin iklim değişikliğine uyum sağlamalarına da yardımcı olabilir. Hayvanlar Dünyası’nda.
Doktora öğrencilerini, sadece uzman değil, düşünür olmaları için eğitin. Birçok doktora müfredatı, eleştirel düşünürler yerine dar odaklı araştırmacılar yetiştirmeyi amaçlıyor. Gundula Bosch, bunun değişebileceğini ve değişmesi gerektiğini söylüyor. BAU Tıp Fakültesi Uluslararası İlişkiler Sorumlusu İlkim Atılgan çevirdi.
Patolojinin duayen hocası
Kamile Şevki Mutlu: Bitmeyen çalışma azmiyle, bilime olan aşkıyla, başarılarıyla ve kişiliğiyle adını tıp tarihine kazıyan Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk kadın patoloji uzmanı ve tıp profesörü doktor Kamile Şevki Mutlu Türkiye’nin önemli aydınlanma öncülerinden biri oldu. Aliye Yeşim Yaman, Dr. Ali Berkol, Dr. Emir Öngüner’in yazısı. Bilim Tarihi’nde.
Sanat ve bilimde köprü kurmak konulu güzel bir yazı: Kübizm ve modern fiziğin paralel vizyonları. Kültür Üniversitesi’nden Prof. Dr. Mehmet Özer ve Dr. Emin Sansarcı kaleme aldı.
Sebze ve meyvelerin kabuklarını atmayın
Elma, havuç, patlıcan, portakal, patates hatta kivi…Kabuklarındaki vitaminler kendilerinden çok daha fazla…Bakın neler yapabilirsiniz? Rita Urgan derledi. Bilim ve Beslenme’de.
Keyifli iken zaman neden çabuk geçer? Meraklı Büyükler’de. Bazı plastikler geri dönüşüme uygun, bazıları ise değil? Niye? Meraklı Çocuk’ta. Mercan Bursalı hazırladı.
Grafik Bilgi’de en fazla bitcoin sahibi şirketlerin bulacaksınız.
Beethoven’in sağırlığının arkasındaki gizem
40’lı yaşlarının sonlarında duyma yetisini tamamen kaybeden ünlü bestecinin saç tellerinin DNA’sı bilim insanlarını şaşırttı.
Dünyada bugüne kadar yaklaşık 117 milyar insan yaşadı. Bilgi Küpü’nde.
Bilinci açıklayan iki kavram: entropi ve denge. Beyin konulu yazı dizimizde.
Antarktika… Dev bir parça koptu… Peki suçlu kim? Elektrikli otomobil yaya için neden daha tehlikeli? Neandertal bebekleri iyi beslenmemiş… Yoksa veba bitlerle mi bulaşmıştı? Ve diğerleri Nilgün Özbaşaran Dede’nin Araştırma Gündemi’nde.
***
Yeni sayımız yine dopdolu, ilginç haberler ve yazılarla... Bizden hazırlaması, sizden okuması ve okutması… Sağlıkla kalın.
