Kişilik testlerini hepiniz bilirsiniz. Gerek okullarda rehber öğretmenler gerekse iş görüşmelerinde sıklıkla kullanılır. Bu konu son zamanlara kadar bilim dünyasının pek çalışma alanına girmemişti. Ancak Nature Human Behavior’da yayınlanan büyük ve yeni bir araştırma, 4 temel kişilik tipi olduğunu ortaya çıkardı: Ortalama insan tipi, rol model, çekingen ve ben merkezci. Bu özelliklerin her biri, insanların nevrotiklik, dışa dönüklük, açıklık, uyumluluk ve sorumluluk gibi beş farklı ana karakter özelliğini gösterme derecesine dayanıyor.
1 milyon insanın verileri
Northwestern Üniversitesi’ndeki araştırmacılar, dünya genelinde 1 milyondan fazla insanı içeren bir veri seti kullanarak karakter analizi yaptılar. Araştırmayı yürüten ekipten kimya ve biyoloji mühendisliği profesörü olan Luis Amaral, kişilik özellikleri konusunda çalışmalar yapıldığını psikometrinin alanına girdiğini, ancak kişilik tiplerinin bugüne kadar tam belirlenemediğini belirterek bunun nedeninin yeterli veri toplanamaması olarak açıklıyor. Bu soruyu cevaplamak için, Amaral ve arkadaşı Martin Gerlach’ın hazırladığı ankete, dünyanın dört bir yanından farklı yaşlardan 1,5 milyon insan yanıt verdi.
İki bilim insanı yanıtları sıralamak için bir algoritma kullandı ve dört anket veri kümesinde dört kişilik türünü ortaya çıkardı. Çalışmada incelenen 1 milyonun üzerindeki insanda en yoğun olarak görülen karakter ortalama insan. Bu karakter tipi, dışa dönüklük ve duygusal dengesizlik değerlerinde yüksek puanlar alırken, açıklık konusunda iyi puanlar alamıyor.
Öte yandan rol modeller duygusal dengesizlikte düşük puanlar alırken, diğer etmenlerin hepsinde en yüksek puanları alıyor. Çekingenlere baktığımızda açıklık ve duygusal dengesizliklerinin daha az olduğu görülüyor. Bencil insan karakteri ise dışa dönüklük özelliklerinde iyiyken diğer özelliklerde ortalamanın altına düşüyor.
Weinberg College of Arts and Sciences’ta psikoloji profesörü olan William Revelle, insan karakterinin Hipokrat zamanından beri kategorize edilmeye çalışıldığını, ancak bilimsel literatürün bunu pek de mantıklı bulmadığını söylüyor. Revelle, yeni bulguların, bazı karakter tiplerine daha sık rastlandığına işaret ettiğinin önemine de vurgu yapıyor.
İnternet kullanımı olmasa bu büyüklükte bir veri setiyle araştırma yapmanın mümkün olmayacağını ifade eden Amaral, eskiden olsa araştırmacıların kampüslerden -belki- birkaç yüz kişiden veri toplayabileceğini de sözlerine ekliyor.
Araştırmacılar, belirlenen kişilik tiplerinin -her şeye rağmen- zamanla değişebileceğini ve bu bulgunun, ileride işe alım süreçlerini etkileyebileceğini de ifade ediyorlar.
“Beş Büyük” faktör kuramı kullanıldı
Bu araştırmada psikolojideki Big Five, yani Beş Büyük faktör kuramı kullanıldı. Bu kuram, kişilik boyutlarını -deneysel araştırmalarla tespit edilmiş- beş temel etmenle değerlendiriyor. Bu etmenler; açıklık (openness), sorumluluk (conscientiousness), dışa dönüklük (extraversion), uyumluluk (agreeableness) ve duygusal dengesizlik (neuroticism) olarak karşımıza çıkıyor.
Açıklık (Openness): Sanatı, yeni fikir, değer, duygu ve davranışları takdir etme eğilimi.
Sorumluluk (Conscientiousness): Dikkatli olma, randevu için zamanında orada olma, kurallara uyma ve çalışkanlık eğilimi.
Dışa dönüklük (Extraversion): Konuşkanlık, sosyalleşme, başka insanlarla vakit geçirmekten hoşlanma ve baskın olma eğilimi
Uyumluluk (Agreeableness): Kişinin kendi görüşlerini savunmak yerine, başkalarının görüşlerine uyum sağlama eğilimi.
Duygusal dengesizlik (Neuroticism): Duyguları uçlarda yaşama eğilimi; Öfke, endişe ve hüzün gibi olumsuz duyguları sıkça yaşama.
Kaynak:
https://www.mnn.com/health/fitness-well-being/stories/4-personality-types-northwestern-study