COVID-19 pandemisinin başlangıcında ortaya çıkan aşırı ve yanlış bilgi salgını “infodemi” olarak adlandırıldı. İnfodemi, doğru, güvenilir ve bilimsel bilgiye ulaşmayı güçleştirdiği için salgın yönetimi sırasında birçok sıkıntıya yol açtı. COVID- 19 hastalığına ilişkin olarak bilgi sahibi olmaya çalışan bireyler başta sosyal medya olmak üzere diğer kaynaklardan bulaşma, korunma, tedavi gibi konulardaki gelişmeleri izlemeye çalıştılar. Hatta tıp alanındaki bilimsel dergilerde çıkan makaleler televizyon programlarına konu oldu.
Aslında geçtiğimiz yıllarda giderek artan bilim-dışı programların yerini “bilimsel” olma amacı taşıyan programların alması çok olumlu bir gelişme idi, ancak bu sefer de bilimsel bir ortamda konuşulması gereken konuların fazlaca güncelleştirilmeye çalışılması yanlış anlamalara ve farklı sıkıntılara yol açtı, açmaya devam ediyor.
Toplumun bilimsel gelişmeleri izleyebilmesi gerçekten çok önemli; bu konuda bilim ve toplumun arasında köprü oluşturabilecek güvenilir kaynaklara gereksinim var. Popüler ya da güncel bilim yayıncılığı, bilimsel kaynaklardaki bilgilerin toplumun anlayabileceği şekilde sunulmasını, konunun ayrıntılarına ulaşmak isteyenlere kaynaklar konusunda rehberlik yapılmasını sağlamaktadır. Dünyada örnekleri giderek artan popüler bilim dergileri, web sayfaları ile de güncel bilgileri toplumla hızla paylaşmaktadır.
Gençler için ufuk açıcı
Popüler bilim yayıncılığı, güncel bilimsel bilgileri toplumla buluşturmanın yanı sıra öğrenciler, gençler için bilimsel yöntemler, araştırmalar konusunda ufuk açıcı olmaktadır. Popüler bilim dergileri, örneğin yapay zeka gibi yepyeni konulardaki gelişmeleri okurları ile buluşturarak meraklarını cezbetmekte ve onların zihinlerinde yeni araştırma konuları oluşturabilmektedir.
Ayrıca bir konuda araştırma yapmak söz konusu olduğunda da süreli yayınların önemli bir özelliği olan arşivler, bilgiye ulaşmaya çalışanlara kaynaklık etmektedir. Günümüzde çok hızlı akan haberler, bir konuda derinlemesine bir araştırma planlandığında elbette yeterli olamamaktadır; bu nedenle son yıllarda elektronik ortamda da kolaylıkla ulaşılabilen arşivler çok değerlidir. Popüler bilim yayıncılığı, yoğun emek ve büyük özen isteyen bir alan olduğundan ülkemizde yürütülmesi zor bir iştir. Ne güzel ki bu işe gönül vermiş kişiler sayesinde sayıları az da olsa nitelikli popüler bilim dergilerimiz var.
Öğrencilik yıllarımda TÜBİTAK’ın “Bilim ve Teknik” dergisini, Cumhuriyet Gazetesi’nin “Bilim ve Teknik” ekini, sonraki yıllarda “Cumhuriyet Bilim ve Teknoloji”yi izlemiştim. Beş yıldır da Herkese Bilim Teknoloji’yi izliyorum. Bilimin ışığına her geçen gün daha çok gereksinim duyduğumuz ülkemizde HBT’ye duyulan gereksinim de giderek artıyor. Nice yıllara!
Dr. Özlem Kurt Azap
