Yaşadığımız günlerde karşılığı olduğu tartışma götürse de “başarılı bir kimse, desteklenir, takdir edilir, övülürse daha iyi işler yapar (TDK)” anlamında kullanılagelen özlü bir söz. Elbette marifetin bilgi ve emek ürünü olması koşuluyla.
Dergimizin ve bu köşenin okurlarının anımsayabilecekleri gibi 2015 yılından bu yana, ABD Ulusal Mühendislik Akademisi’nce 1995 yılından beri her yıl düzenlenen Mühendisliğin Ufukları Sempozyumları’nın - The Frontiers of Engineering Symposium (1) – konuları üzerinden mühendislikteki “marifetleri” izlemeye çalışmaktayız. Bu sempozyumlarda 30-45 yaş grubundan üstün başarılı 100 mühendis uç noktalarda yaptıkları araştırmalarını ve yeniliklerini disiplinlerarası bir ortamda paylaşma fırsatı bularak alkışlanmaktadırlar.
Sempozyum kitaplarının girişinde mühendislerin gelişen teknolojiler karşısındaki konumlarına dikkat çekilerek, “Günümüzün bilimsel araştırmaları mühendislik disiplinlerinin arakesitinde yapılmakta olduğundan başarılı araştırmacıların ve uygulamacıların kendi alanları dışındaki gelişmelerden ve sorunlardan da haberdar olmaları gerekmektedir” denilmektedir. (CBT, 13 Mart 2015)
Yukarıdaki alıntıyı yansıtır biçimde 2018 Sempozyumu’nun dört ana başlığı altında yer alan konular:
Kuantum Bilgisayarları: Henüz ulaşamadık mı?: klasik bilgisayarlara göre teorik olarak problemleri çok daha hızlı çözeceği öngörülen kuantum bilgisayarlarına son yıllarda yapılan araştırma ve finansal yatırımlarında dramatik bir artış gözlenmektedir. Ancak geliştirilen küçük ölçekli kuantum sistemlerinin büyütülebilmesi için hâlâ bilimsel olarak çözülmesi gereken sorunlar vardır. Kuantum hesaplamaları ve olası uygulama alanları, algoritmalar ve kuantum sistemlerinin enformasyon işleme güçleri, başka yöntemlerle çalışılması çok güç konuların kuantum simülasyonu,
Mühendisliğin Çatışma ve Felaketler Karşısında Rolü: insanlığın uğradığı felaketler karşısında yaşam kurtarma ve yeniden inşa alanında dijital, ağyapı ve haritalama teknolojilerinin yeri ve önemi, toplumda barış ve sosyal adaletin geliştirilmesinde mühendisin yeri, dijital uygulamaların önemi ve iklim değişikliğinin etkisi ile artan sel ve yükselen ısıya karşı altyapının uyarlanması gereği,
Dayanıklı ve Güvenilir Altyapılar: su, ulaşım, enerji ve iletişim altyapılarının bağlaşıklığı ve olası felaketlerin etkilerinin öngörülerek bu sistemlerin dayanıklılığının ve güvenirliğinin geliştirilmesi. Veri biliminin kullanılması, kritik siber güvenlik elemanları ve araştırmacılarla kamu kurumları arasında altyapı dayanıklılığını arttırmak üzere ulusal programlar, iklim değişikliğinin etkilerinin daha iyi anlaşılmasını sağlayacak en son modelleme teknikleri,
“theranostics”: bu çok yeni kavram, özel hedefli tanılama testlerini kullanarak hasta odaklı bakım üzerine odaklanıp, kişiselleştirilmiş ve çok işlevli malzemelerin, patolojiye bir araç sağlarken aynı anda hastalığı teşhis ve tespit edebilen algılama, görüntüleme ve/veya ilaç dağıtımını birleştiren yeni bir tedavi alanıdır. Nanobilimin kullanıldığı “theranostics” paradigması oturumunda hedefe yönelik nano-parçacıkların geliştirilmesinde karşılaşılan problemler ve çözümleri, kanser tanılama ve tedavisi için sentetik biyo-markerler ve bağışıklık theranostic’leri“.
Üzülerek de olsa dört yıl önceki değerlendirmeyi yinelemekteyiz, “Mühendislik yapma olanakları bilim, teknoloji ve sanayimizin düzeyi ile sınırlı olan ülkemizin mühendisleri bir yandan piyasa koşullarının dayatmaları diğer yandan iktidarın bilim ve fenden uzak uygulamaları ve baskıları arasında bunalmış durumdadır.
Her alanda olduğu gibi mühendislik alanında da insanlarımızın birikimlerini, yaratıcılıklarını uygulamaya yansıtabilecekleri özgürlüklere ve bunu sağlayacak iktidarlara her zamankinden daha çok ihtiyaçları vardır.”
Müfit Akyos / [email protected]
(1) Meraklısına not: www.inovasyon.org sitesinde Yazarlar, Müfit Akyos başlığı altında Mühendisliğin Ufukları Sempozyumları başlıklı yazıda 1995-2015 Sempozyum raporlarına erişilebilir.
Bu yazı HBT'nin 159. sayısında yayınlanmıştır.