COVID-19 ve kan grupları

Mustafa Çetiner
COVID-19 ve kan grupları

Salgının ilk günlerinden başlayarak COVID-19 ‘a yakalanma riski ve hastalık seyrinin kan grupları ile ilişkili olabileceği konusu çok tartışılıyor. Hatırlayanlar vardır, ilk iddialar salgının hemen başında Çin’de yayınlanan bazı makalelerde dile getirilmişti.

Mart ayında Çin’de, toplam 2000 hastanın dahil edildiği ve bu hasta grubunun sağlıklı kişilerle karşılaştırıldığı çalışmada, A kan grubuna sahip olan kişilerde COVID-19 görülme sıklığı ve hastalığın ağır seyretme riskinin arttığı ileri sürülmüştü. Bu çalışma gözlemsel bir çalışmaydı ve hakem denetiminden geçmemişti. Gözlemsel çalışmaların yanıltıcı olabileceği bilindiğinden ve yeterince bilimsel kanıtı olmadığından bu çalışma pek ciddiye alınmamıştı.

İlerleyen süreçte Avrupa’da yapılan bir başka çalışmada, İspanya ve İtalya’dan yaklaşık 1600 COVID (+) hastanın genetik dizilimi incelendi ve kontrol grubu ile karşılaştırıldı. A kan grubu hastalarda COVID-19’un ağır seyretme riskinin (oksijen/vantilatör ihtiyacı) %50 arttığı, 0 kan grubundakilerde ise riskin %35 daha düşük olduğu gösterildi.


Daha sonra ABD’deki “23andMe” genetik ve biyoteknoloji şirketinin yürüttüğü çalışmada da benzer sonuçlara ulaşıldı. Çalışmaya COVID tanısı almış ve hastaneye yatırılmış 750.000 hasta dahil edildi. Çalışma sonuçlarına göre 0 kan grubuna sahip olmak, düşük bir oranda da olsa, COVID-19’dan koruyor gibi gözüküyordu. Çalışmada, 0 kan grubuna sahip kişilerin koronavirüse %9-18 daha az yakalandığı rapor edildi. A, B ve AB kan grupları ile Rh pozitif/negatif gruplar arasında risk açısından belirgin fark bulunamamıştı.

Geçtiğimiz günlerde ise kan grubu ile ilişkili Kanada ve Danimarka’dan iki yeni çalışma yayımlandı.

Danimarka’da yapılan çalışmaya tüm Danimarka nüfusunun %38’i dahil edilmişti. Çalışmada 0 kan grubu kişilerin COVID-19’a yakalanma riskinin %13 daha düşük olduğu gösterildi. Hastalığın seyri ve ölüm riski açısından ise kan grubunun herhangi bir etkisi bulunamadı. A, B ve AB kan grupları arasında ve Rh pozitif/negatif gruplar arasında risk açısından fark yoktu.

Kanadalıların yayımladığı ikinci çalışmada ise 95 ağır ve kritik COVID-19 hastası incelendi ve kan grubu A veya AB olanlarda mekanik ventilasyon ihtiyacının daha fazla olduğu gösterildi. A ve AB grubunda entübasyon oranı %84, O ve B grubunda ise %61 idi. Aynı zamanda A veya AB kan grubuna sahip olanlarda yoğun bakımda kalış süresi de daha uzundu.

Aslına bakarsanız kan grupları ile enfeksiyonlar arasındaki ilişki uzun yıllardır tartışılan bir konu. Kan gruplarının, virüs, bakteri ve parazit enfeksiyonlarında önemli olabileceği daha önce de tartışılmıştı.

Örneğin herkesin ismini duyduğu ve midede rastlanan Helikobakter Pilori enfeksiyonu için 0 kan grubu risk faktörü olarak kabul ediliyor. Kan grubunu kodlayan genlerdeki kimi değişiklikler, bağışıklık sistemi yanıtını etkileyebiliyor. Kan grubunu oluşturan yapılar (antijenler) bazı mikroorganizmalar için reseptör görevi görebiliyor.

COVID-19 ve kan grubu ilişkisi hakkında henüz elimizde yeteri kadar veri ve bilgi yok. Kan gruplarının COVID-19 seyrini etkileyip etkilemediği, etkiliyorsa bunun nasıl olduğu bilinmiyor. Şu anda birkaç farklı teori üzerinde duruluyor.

Birinci teoriye göre 0 kan grubuna sahip kişilerde daha az pıhtılaşma faktörü bulunuyor ve bu nedenle COVID-19’a bağlı pıhtı problemleri daha az görülüyor. Bilindiği gibi pıhtı, COVID-19 hastalığında en önemli ölüm sebeplerinden biri ve akciğer, kalp, beyin ve böbrek gibi birçok yaşamsal organda geriye dönüşsüz ve bazen ölüme neden olabilecek zararlara yol açabiliyor.

İkinci teoriyi öne sürenler ise kan gruplarının kodlandığı genetik dizilimdeki değişikliklerin, aşırı bağışıklık yanıtı ve sitokin fırtınasına neden olan IL-6 sitokin salınım artışı ile ilişkili olabileceğini ileri sürüyor.

Kan grupları arasında farklılık olduğunu iler süren çalışmalarda ortaya konulan farklar çok belirgin değil. Konu kanımca biraz abartıldı. Dolayısıyla “0 kan grubuna sahip kişilerin risk altında olmadığını ASLA söyleyemeyiz”.

Sonuçta öneri değişmiyor; kan grubumuz ne olursa olsun yapmamız gereken tek şey tedbirlere uymak, maske, mesafe ve hijyen. Bunların hala ötesi yok…

Mustafa Çetiner / [email protected]


Bu yazı HBT'nin 240. sayısında yayınlanmıştır.

Mustafa Çetiner

Prof. Dr. Mustafa Çetiner 1964 yılında Kayseri'de doğdu. Halen Acıbadem Sağlık Grubu Maslak Hastanesi'nde İç Hastalıkları, Hematoloji Bölümü'nde görev yapmaktadır. Hekimliği ve öğretim üyeliği yanında Popüler bilim, etik, tıp ve tıp tarihi konularında kaleme aldığı güncel yazılarıyla tanınır.