Proxima b: Heyecan yapmak için erken

Tevfik Uyar
Proxima b: Heyecan yapmak için erken

Güneş'imize en yakın yıldız olan Proxima Centauri geçtiğimiz günlerde bizlere yaptığı sürprizle yörüngesinde "yaşanabilir kuşakta" bir gezegen olduğu sinyalini verdi. Yaklaşık 4,25 ışık yılı gibi bir "kısacık" bir uzaklığa sahip olması dolayısıya bilimkurgu eserlerine de konu olan Proxima Centauri, Alpha Centauri üçlü yıldız sisteminin bir üyesi.

Bizlere bu kadar yakın olmasına rağmen Proxima Centauri 1915'te keşfedildi çünkü çıplak gözle görmek neredeyse imkânsız. Yakınlığına rağmen sönük olması ise bir kırmızı cüce olmasından kaynaklanıyor.

Bu yıldız etrafında keşfedilen "yaşanabilir" gezegen Proxima b'nin heyecan yaratan diğer özelliği ise, eğer bir atmosferi varsa, yüzey sıcaklığının 31 ila 40 derece arasında olduğunun düşünülmesi. Bu sıcaklık aralığı gezegen yüzeyinde -eğer varsa- suyun sıvı olarak bulunduğu anlamına geliyor, -ki bu "bildiğimiz anlamdaki yaşamın" gelişebilmesi için önemli bir kriter. Yani bu gezegen, heyecan yaratmakta sonuna kadar haklı...


Lakin... Eğer gerçekten varsa...

M sınıfı yıldızlar, diğer yıldız türlerine nazaran, hakkında en az şey bildiğimiz yıldız grubuna giriyor. Sönük olmaları elbette önemli bir etken. Dolayısıyla, dış gezegenleri avlamakta kullanılan o teknikler, M sınıfı bir yıldız için geçerli olmayabilir. Başka bir deyişle, M sınıfı yıldızlar bir ihtimal "yörüngelerinde bir gezegen varmışçasına" sinyal verebilirler; -gerçekte sahip olmamalarına karşın-.

Proxima b'nin kâşif adayı olan araştırmacılar, 2000 yılından bu yana elde edilen gözlem verilerini kullanarak, yıldızın 16 yıllık yalpalama hareketinden yola çıkarak Proxima b teorisini oluşturmuşlar. Yüzey sıcaklığına ve pozisyonuna ilişkin tüm veriler, "orada bir gezegen olduğu" varsayımına dayalı. Üstelik bu varsayım şu an çok kuvvetli, çünkü istatistiki olarak tesadüf olma olasılığı düşük, ancak M sınıfı yıldızlara has başka bir durum varsa, bundan henüz haberdar değiliz. Bu yüzden ilave verilere ihtiyaç duyuluyor.

Eğer bu veriler gelir de, Proxima b'nin gerçekten var olduğundan emin olup orayı "yakından" incelemek istersek ne olacağını da söyleyelim: Proxima b bize 40 trilyon kilometre uzaklıkta. Sahip olduğumuz mevcut araçlarla oraya varmamız 30.000 yıl sürer. Yani maalesef bizlere en yakın olan yıldız bile bizlere henüz çok uzakta.. Ancak umut verici iki plandan bahsetmezsek de olmaz (en azından belli bir yaşın altında olanlar için).

Birincisi, uzaya görüntüleme kabiliyeti bakımından bir teleskop gönderebiliriz ve bu teleskop, en azından gezegenin bize çoook uzaklardan çekilmiş "soluk" görüntülerini gönderebilir (Mission Centaur). Kâr amacı gütmeyen, Silikon Vadisi temelli projeye yeterli bütçe temin edilirse fırlatma 2019'da gerçekleşecek. Ancak heyecan yaratacak görüntüleri göndermesi için bir kaç yıl beklemek gerekebilir. Amacın sisteme erişmek olmadığını hatırlatmak isterim. Proje, ekibinin kendi deyimiyle başka bir "soluk mavi nokta" fotoğrafı elde etmeyi amaçlıyor.

İkincisiyse biraz daha büyük hayallere ev sahipliği yapıyor: Ultra hızlı, görüntü alma ve gönderme kabiliyetine sahip bir nanoaraç (Starshot). Hızıyla öne çıkan bu aracın Alpha Centauri'ye varış süresinin yirmi yıl olacağı düşünülüyor. Araç sisteme vardıktan sonra göndereceği fotoğrafların bizlere 4 yılda ulaşacağı düşünülürse, ölmeden başka bir yıldız sisteminin ve varsa bu sistemde yer alan gezegenlerin yakından alınmış fotoğraflarını görebileceğimden kendi adıma ümitlenmekte beis görmüyorum. Starshot projesinin finansörü milyarder Yuri Milner. Ekipte ise Stephen Hawking ve Mark Zückerberg bulunuyor.

Her iki projenin de gönüllü olduğuna dikkat çekmek istiyorum. Hükümet projeleri değiller. Zaman içerisinde her iki projeyi de bazı hükümetlerin destekleyip desteklemeyeceğini göreceğiz. Ancak başarılı olması halinde Starshot projesinin hayallerimizi kökünden değiştireceğinden eminim. Belki, öykülerimden birinde de konu aldığım gibi, Starshot oraya varana dek belki de çok daha farklı bir teknolojik atılım yaparız ve Alpha Centauri yıldız sistemini inceleyebilmemiz çok daha tez bir vakitte mümkün olur.

Nice yeni heyecanlara...

Tevfik Uyar / @tevfik_uyar


Tevfik Uyar

İstanbul Teknik Üniversitesi Uçak Mühendisliği bölümünden mezun olmuştur. Yüksek Lisans ve Doktora derecelerini İstanbul Kültür Üniversitesi İşletme Yönetimi Anabilimdalı'ndan almıştır. Çalışmaları risk algısı, belirsizlik altında karar verme ve emniyet yönetimi üzerinedir. Açık Bilim'in kurucusu, Yalansavar editörü ve Herkese Bilim Teknoloji Dergisi yayın kurulu üyesi olan Uyar, "Astrolojinin Bilimle İmtihanı", "Safsatalar: Aklın Kırk Haramisi" gibi popüler bilim kitaplarının, “Tek Kişilik Firar”, “Kızıl Sürgün” gibi bilimkurgu eserlerin yazarı, "İrrasyonel", “Yalancılar ve Sahtekarlar Ansiklopedisi”, "Başkalarının Aklı" gibi kitapların çevirmenidir.