Homo sapiensler olarak bu gezegende yaşayan tek insan türü değildik. Bir zamanlar gezegeni en az 7 başka insan türüyle daha paylaştık. Peki ama bugüne kadar nasıl sadece biz hayatta kaldık?
Bilim insanlarına göre belki de en yumuşak karnımız, yani başka insanlara, sosyalleşmeye bağımlı olmak, şefkat duymak ve empati kurmak bize avantaj sağlamış olabilir. Nasıl mı? Konu son derece ilginç. Biz de kapağa taşımaya karar verdik. Batuhan Sarıcan hazırladı.
Uygarlık bir sır mı?
‘Uygarlık bir entelektüel yoğunluk. Sadece gazete okuyup, televizyon seyreden, kitap okumayan, soru sormayan, eleştirme yapamayan bu toplum, aydın insanları nerede yetiştirecek? Gökdelenlerimiz var; Mercedes ve BMW’lerimiz var. Kitaplık, müze, tiyatro, opera yeterli mi, meraklısı ne kadar? Heykelimiz nerede? Sartre gibi inandığını savunan düşünürümüz nerede?’ diye sorar Doğan Kuban hoca ‘Uygarlık bir sır mı’ başlıklı yazısında.
Eşitsizlikler, yoksulluk daima hastalıkları besler. Kuşaklar boyunca derinleşerek aktarılır. Yoksulluk - hastalık tuzağının öyle kendiliğinden kalkması da mümkün değildir. Bu konuda yapılan çeşitli araştırmalardan örnekler veren Özlem Kayım Yıldız’a kulak verelim, bakalım neler anlatıyor?
Transhümanizme çok yol var
Tanol Türkoğlu da insanlığın başka bir evresini masaya yatırmış: Post-hüman. ‘Posthümanizm post-hüman evresine geçildiğini iddia ederken, transhümanizme göre “insan”ın önünde kat etmesi gereken uzun bir yol var!’ diyor.
Şu insanın evrimi ve uygarlık konusuna girmişken biraz da işin felsefesini yapsak mı? Prof. Dr. Atilla Erdemli ‘Ortaçağlar’ başlıklı yazı serisine başladı. ‘Ortaçağ, insan tarafından ortaya koyulmuş bir Yaşama Biçimi. Soru şu; nasıl oluyor da bu yasakçı, kıyıcı, bağnaz yaşama biçimi ortaya çıkıyor?’ diyor.
Kırsaldan göç... Nasıl bir dönüşüm?
Köylerden ve küçük kentlerden büyük şehirlere olan göç ile ilgili araştırmalar genelde varış noktası üzerinde yoğunlaşır. Peki terk edilen yerlerde nasıl bir dönüşüm oldu? Tarımda, kamusal hizmetlerde, ekonomide, toplumsal yaşamda? Nüfus bilimcimiz Mümtaz Peker’in kaleminden...
Kentlere geri dönersek... Kalkınmanın temel taşlarından biri de katma değerli üretim, gelişmiş bir sanayileşme. Müfit Akyos bunun için olmazsa olmazlardan biri olan Bilim Teknoloji Yenilikçilik politikalarını irdelemeyi sürdürüyor.
Ebedi Konuğumuz Mimar Bruno Taut
24 Aralık, dünya mimarlık kamuoyunun iyi tanıdığı bir mimarın, Bruno Taut’un 83’üncü ölüm yıldönümü. Taut genç Türkiye Cumhuriyeti’nin kucak açtığı Avrupalı bilim ve sanat adamlarının belki de en ünlüsü, en önemlisi.
Ayrıca çok ilginç bir yaşam öyküsü var. 1880’de Königsberg’de doğdu, 1938’de İstanbul’da öldü ve vasiyeti uyarınca İstanbul’da Edirnekapı Şehitliğine gömüldü. Taut’un öyküsünü duayen mimar Doğan Hasol yazdı.
Omikron ve devasa bir salgın dalgası
Omikronun bu kadar hızlı yayılmasının en önemli nedeni önce oluşmuş bağışıklık tepkisinden kaçma becerisi. COVID geçirmiş olmak ve aşılar maksimum koruma sağlıyor... COVID bulaşını azaltan ciklet geliştirildi. Bu, bitki-bazlı-protein içeren bir ciklet. Ciklet tükürükteki viral yükü azaltarak bulaşı minimum düzeye çekiyor. Covit haberlerini Reyhan Oksay derledi.
Sağlıkta özellikle pandemi ile birlikte devasa bir bilgi kirliliği de aldı başını gitti. Bu konuda önemli çalışmaları olan bir bilim insanı Eric Rifkin, Sabri Ülker Vakfı’nın 5. Beslenme ve Metabolizma Konferansı’na katıldı. Özlem Yüzak kendisi ile sağlıkta doğru iletişim nasıl olmalı konusunda söyleşi yaptı
Zamanının ötesinde bir deha: El-Biruni
Dünya’nın yarıçapını ölçmek için basit bir formül elde edebilen ilk bilim insanı olan astronom, matematikçi ve filozof El-Biruni’yi, dönemi için büyük fikir ve keşifleriyle hatırlıyoruz.
Bahçeşehir Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden Prof. Dr. Kadircan Keskinbora ve Muslim Jameel geçtiğimiz haftalarda başladıkları Radyum kızları başlıklı ilginç yazı serisini bu hafta da sürdürdüler.
Yaşlanma bir DNA hatası mı?
Etik, felsefi tartışmalar, son biyoteknolojik gelişmelerin ışığında insanlığın kadim sorusu “uzun ve sağlıklı yaşam mümkün mü?” üzerinde en yoğun çalışmaların yapıldığı konuların başında geliyor. Haliç Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden Prof. Dr. Nesrin Erçelen yazdı.
Kültür Üniversitesi’nden Dr. Mukaddes Turan anne sütü mucizesini anlattı.
Kemiklerimizi korumak için nasıl daha sağlıklı besleniriz? Bilim ve Beslenme’de, Sevda Deniz Karali derledi.
‘Neden bazen tam dilimizin ucuna gelen sözü unutuveririz?’ Meraklı Çocuk sordu, Mercan Bursalı yanıtladı.
Son araştırmalardan...
Araştırma Gündemi sayfalarımız ilginç haberlerle dolu: Yaşlanan görme hücrelerine mucize kırmızı ışık tedavisi... Çekirdeği demirden bir cüce gezegenin keşfi... Ayıya ait olduğu sanılan ayak izleri yoksa bir türüne mi ait?.. Kuzey yarımkürede kuraklık riski artıyor... Özellikle Akdeniz bölgeleri gibi yerler, yüzyılın sonuna kadar en etkin kuraklık bölgeleri haline gelecek...
Buruk tadı algılayan reseptörler, kanseri de önlüyor: Birçok veri buruk tat reseptörlerinin kanser oluşumunda katkıları olduğunu gösteriyor...Nilgün Özbaşaran Dede hazırladı. Küresel ısınma ile dünyanın dengesi de bozuluyor: Yakında Kuzey Kutbu’na kardan çok yağmur yağacak.
Küresel ısınma yüzünden katil balinaların avlanma bölgesi genişliyor, Dünyanın en büyük 8 orman yangını son 10 yılda çıktı... Sayfalarımızda.
Hayvanlar Dünyasında bu hafta eşlerini yiyen Karadul örümcekleri var. Bir de denizin altına göz attık. Dev bir hayalet denizanası görüntülendi. Murat Altaş derledi.
Siz bu dergiyi okurken biz de önümüzdeki sayının hazırlıklarını tamamlamak üzere olacağız. Önemli bir dönemeç. Çünkü 300. sayımızı geliyoruz. Heyecanlıyız. Bu heyecanımızı da şimdiden paylaşmak istedik.
Keyifli okumalar, okutmalar...
Bilimde ve sevgiyle kalın...
