Bilgi ve iletişim teknolojilerindeki (BİT) gelişmeler insan hayatını yeniden biçimlendirme potansiyeline sahip. Ancak bu değişikliklerin tümü olumlu yönde olmayabilir; olumsuzluklara da hazırlıklı olmakta fayda var. BİT’in bireysel, sosyal ve kurumsal alanda yaratacağı radikal değişikliklere bir göz atalım:
Özel yaşantımızdaki olumlu etkileri:
-Bilgiye erişim: BİT’in bireysel yaşamımıza en büyük etkisi, internetin gelişimiyle birlikte bilgi ve hizmetlere daha hızlı, daha ucuz ve kaliteli bir şekilde erişim olanağına kavuşmamızdır. Ayrıca bu olanak hepimiz için dinlenme ve eğlenceye daha çok zaman ayırabilmemiz, dünyanın dört bir yanındaki insanlarla temas ve ilişki kurma şansına kavuşmamız, farklı ve çeşitli tedarikçilerin sunduğu mal ve hizmetlerden yararlanabilmemiz anlamına geliyor.
Eğitime erişimde büyük kolaylık: Uzaktan eğitim (internet üzerinden eğitim/öğretim); yeni öğrenme yöntemleri (etkileşimli multi-medya ve sanal gerçeklik); yeni iş fırsatları (esnek ve mobil çalışma koşulları, sanal ofisler ve iletişim sektöründe yeni işler) son yılların bizlere sunduğu yeni olanaklardır.
Yeni araçlar, yeni fırsatlar: Daha önce sahip olmadığımız araçlara erişim sağlanacak. Eskiden fotoğraf stüdyolarında uygulamaya konan fotoğrafçılık teknikleri artık yazılımlar ve yazıcılar yardımıyla dijital olarak yapılıyor. Ayrıca görme engelli veya ağır görme sorunu yaşayan kişiler için yeni ekran okuma yazılımları büyük kolaylık sağlıyor.
Özel yaşantımızdaki olumsuz etkileri:
İş kaybı: BİT’in en olumsuz etkisi insanların işlerini kaybetmesine yol açması. Bunun hem ekonomik (parasızlık) hem de sosyal sonuçları (itibar kaybı) var. Bunun nedenlerinin başında daha önce insan eliyle yapılan işlerde robotların daha yoğun olarak çalıştırılması geliyor. Veri işleme süreçleri, işletme giderlerinin daha düşük olduğu ülkelere gönderiliyor. Çok sayıda kişinin yaptığı işler çok daha az sayıda çalışan tarafından yapılıyor.
İnsan ilişkilerine azalma: Evden çalışma bir yönden olumlu karşılanırken, bir başka açıdan olumsuzluklar yaratır. İnsanlar günlük çalışma hayatlarında diğer insanlarla tanışma, iletişim kurma ve tartışma olanağından yoksun kaldıklarında, yalnızlık çektikleri, depresyona girdikleri ve mutsuz oldukları tespit ediliyor.
Fiziksel harekette azalma: BİT’in yarattığı bir diğer olumsuzluk, kullanıcıları daha hareketsiz bir yaşam tarzına yönlendirmesidir. Bu da obezite, kalp hastalıkları ve diyabet gibi ciddi sağlık sorunlarına zemin hazırlar.
Kurumlardaki olumlu etkileri:
İletişim: Normal telefonlar yerine VoİP kullanmak, toplantılara katılmak yerine video konferanslar düzenlemek, satış katalogları yerine e-ticaret web siteleri kullanmak gibi ileri teknolojiler maliyetlerde önemli ölçüde düşürür. Siparişlerin kredi kartları, Pay-Pal ve banka transferleri aracılığı ile yapılması büyük kolaylık sağlar. Web siteleri ayrıca yılın her günü 24 saat açık olduğu için hafta sonu krizleri yaşanmaz. İleri iletişim altyapısına sahip şirketler değişikliklere anında yanıt vererek esnek bir politika izleyebilirler. Bu da iyi müşteri ilişkileri, gelişmiş tedarik zincirleri, yeni fırsatlara anında karşılık verebilen üretim teknikleri anlamına gelebilir.
Bilgi yönetimi: Kurumlar bilgi yönetimi için BİT’ten yararlanabilir. Örneğin müşteri bilgisi için veri madenciliği, yetkin bir stok kontrolü kısıtlı kaynakların boş yere tüketilmesini önler. Yöneticiler aldıkları kararları güncel ve güvenilir bilgilere dayandırma şansına erişir.
Güvenlik: BİT’ler bazı güvenlik sorunlarına çözüm üretir. Örneğin şifreleme yöntemleri, verilerin yetkisiz kişilerin eline geçmesine engel olur. Ayrıca parmakizi, yüz veya göz tanıma gibi fiziksel güvenlik sistemleri de devreye sokulabilir.
Kurumlardaki olumsuz etkileri:
Maliyet: BİT’lerle ilgili yazılım ve donanımın satın alınması ve bakımı pahalıdır. Ayrıca BİT sistemleri uzman bir kadronun istihdam edilmesini gerektirir. Bunun yanı sıra sürekli olarak gelişmekte olan teknolojinin güncellenmesi şirkete azımsanmayacak bir maliyet yükler. Bu ilave maliyetler BİT kullanımının getirdiği yararların gerisinde kaldığı sürece sorun yaratmaz.
Rekabet: Rekabet her zaman olumlu bir etki yaratmaz; bazı kurumlar için sürekli olarak rekabet etmek durumunda kalmak mali sorunlar yaratır.
Güvenlik: BİT’ten yararlanan her kurumda güvenlik kaygıları yüksektir. Veriler güvence altına alınmalı, internet bağlantıları saldırılara karşı korunaklı olmalı, yeni virüslere karşı her zaman hazırlıklı olunmalıdır.
Unutulmamalıdır ki kurumlar müşteri bilgileri gibi verileri korumakla yükümlüdür.
Sosyal alanda olumlu etkileri:
BIT’in toplumlar üzerindeki en büyük etkisi o toplumda yaşayan vatandaşlarına bilgiye kolay erişim olanağı tanımasıdır. Bu da
-Eğitim fırsatlarını artırır
-İletişimi kolaylaştırır
-İnsanlara geniş çaplı katılım olanağı sağlar
Eğitim üzerindeki olumlu etkileri:
-Uzaktan öğrenme-öğrenciler dünyanın diğer ucundaki eğitim kaynağından yararlanabilir
-Simülasyon yoluyla ‘imkansız’ görünen deneyler yapılabilir
-Herkesin aynı yerde, aynı zamanda aynı şeyi yapması yerine bireysel öğrenme programları düzenlenebilir. Yetenekli öğrenciler yeteneksizler tarafından aşağı çekilmemiş olur.
Eğitim üzerindeki olumsuz etkileri:
-BİT altyapısı ciddi bir maliyet gerektirir. Bu durumda yoksul öğrenciler ve eğitim kurumları dezavantajlı bir duruma düşerler.
-Öğrenciler ve bazen de öğretmenler konunun içeriğinden çok işin teknolojik yönüne saplanıp kalabilirler. Belirli bir konunun BİT aracılığı ile öğretilebilmesi, o konunun BİT’ler aracılığı ile en iyi şekilde öğretileceği anlamına gelmeyebilir.
Sosyal alandaki olumsuz etkileri:
BİT, bir topluluğun üyelerine bilgiye erişim olanağı sağlasa da herkesin bu olanağa sahip olmaması durumunda dijital bölünme denilen adaletsizlik ortaya çıkar. Eğitimde olduğu gibi bu olanaklardan yoksun olan dezavantajlı gruplar doğru olmayan veya yanıltıcı bilgilere eriştiklerinde sosyal adalet sağlanamaz.
Reyhan Oksay
https://ajahana.wordpress.com/2012/06/27/the-positive-and-negative-impacts-of-ict-5/
http://www.livescience.com/51392-will-tech-bring-humanity-together-or-tear-it-apart.html
*Bu yazı HBT'nin 51. sayısında yayınlanmıştır.
