Türümüzün en eski temsilcileri bile mağara resimleri, el baskıları veya kaya resimleri şeklinde sanat üretiyorlardı. Sanatın kanıtları, İspanya ve Fransa’daki 45.000 yılık kaya resimlerinde olduğu kadar Sulawesi adasında da izlenebiliyor. Hatta Neandertaller dahi yaratıcılıklarını kullanarak el baskıları ve soyut motifler yapmışlardı mağara duvarlarına. Bununla ilgili örnekler İspanya’daki mağaralarda saptanan 64.000 yıllık boya izlerinde yer alıyor.
Guangzhou Üniversitesi’nden David Zhang ve ekibi kısa bir süre ince Tibet yaylasında çok daha eski kanıtlar buldu. Lhasa’nın 80 km kadar kuzeybatısında yer alan bu bölgede çok sayıda hidrotermal kaynaklar var ve bunlar farklı zamanlarda biriken travertenlerle çevrili. Araştırmacılar bu birikimlerdeki gözenekli kireçtaşında insana ait izler tespit ettiler. Yumuşak traverten üzerinde iki sıra halinde beş el ve beş ayak baskısı görülüyor. İzlerin büyüklüklerine bakılırsa bunlar yetişkinlere değil çocuklara ait. El baskıları 12 yaşındaki bir çocuğa, ayak izleri ise 7 yaşlarında bir çocuğa ait. Burada asıl önemli olan ise; bu baskıların 169.000 ila 226.000 yaşında olmaları. Bu baskılar, Tibet yaylasında insanın varlığına işaret edin en eski izler. Mevcut bilgilere göre, 4000 metre yükseklikte yer alan bu bölge, 10.000 yıl kadar önce Homo sapiens’in yerleştiği son bölgelerden biriydi. Bununla birlikte yaylanın kenarındaki 160.000 yıllık bir çene kemiğine göre Denisovalılar bu bölgeye çok daha erken ulaşmış olabilirler.
İzlerin çok eski olması nedeniyle bunların Denisova insanına ait olabileceği düşünülüyor. Bu insan türü daha küçük olduğu için izler belki de gençlere veya yetişkinlere de ait olabilir. Son buluntular her şeyden önce sıra halinde yapılmış olması nedeniyle önemli. Çünkü bu durum bu baskıların rastlantısal olarak oluşmadığını kanıtlıyor.
Peki ama bu baskıların amacı ne olabilir? Sanat mıydı yoksa sadece oyun mu? ‘Bu izler biraz yaratıcılığı, biraz oyunu hatta biraz da sembolizmi yansıtıyor’ diyor araştırmacılar. Tahminlere göre bu izler kaynakların kenarındaki yumuşak balçıkta oynayan gençler veya çocuklar tarafından bırakılmış. Çocuklar bu izleri bilinçli olarak bırakmış olabilirler; ve i bu da bir tür sanat biçimi olarak kabul edilebilir. Buna göre Tibet’teki el ve ayak baskıları dünyanın en eski sanat izleri olarak tanımlanabiliyor. ‘Sonuçta bunlar Sulawesi’deki kaya resimleri ya da İspanya’daki mağara resimlerinden üç ila dört kat daha eskiler’ diyor araştırmacılar.
Nilgün Özbaşaran Dede
