Berkeley’deki Kaliforniya Üniversitesi’ndeki CoolClimate Network isimli kuruluş internet üzerinden karbon ayak izini ölçen bir hesap makinesi geliştirdi. Makine, ABD’de yaşayan hane halklarının ulaşım, barınma, yemek, mal ve servis alanında ürettikleri sera gazı salımlarını ölçüyor. Başka ülkelerde de aynı amaca yönelik benzer cihazlar üretilmiş durumda. Bireysel ve yerel farklılıklara karşın genellemeler bu ölçümler sayesinde ortaya çıkıyor. CoolClimate Network’ten Chris Jones, derneklerinin kuruluş amacını şöyle açıklıyor: “Sera gazı ayak izini genellikle üç önemli unsur oluşturur. Bunlar otomobiller, kömür ve eti için beslenen büyükbaş hayvanlardır. Bu üç alanda bireysel tercihler en büyük farkı yaratır. İşte biz bizler bu üç konuda farkındalık yaratmak istiyoruz.”
Hane halkı için, -özellikle ABD’de- karbon salımına en büyük katkı ulaşımdan gelir; toplamın % 30’u ulaşıma aittir. Otomobillerin pek çoğu petrol bazlı yakıtlarla çalıştığı için yakıtı daha verimli tüketen bir araç karbon ayak izinin küçülmesinde çok önemli bir rol oynar. Yüksek gelirliler için bir diğer kirlilik kaynağı da uzun seyahatlerdir. Özellikle uçak yolculukları başlı başına bir karbon canavarıdır. İş hayatında tele-konferans yöntemine geçerek uçak yolculuklarını azaltmak mümkün.
Hane halkları da yaşadığı iklime bağlı olarak bazı önlemler alabilir. Soğuk iklimlerde daha iyi yalıtım, evi ısıtmak için tüketilen yakıtta büyük ekonomi sağlayabilir. Fakat gereksiz ışıkları söndürmek, LED ampullere geçmek veya enerjiyi ekonomik kullanan ev eşyalarını tercih etmek, elektriğin kömür santrallerinde üretildiği bölgelerde işe yarar. Eğer elektrik enerjisinin büyük bir kısmı yenilenebilir kaynaklardan veya nükleer santrallerden sağlanıyorsa elektrik tasarrufu karbon ayak izinde dikkate değer bir fark yaratmaz. Aslında çevre dostu bir evde oturmak istiyorsanız elektriğinizi yenilenebilir bir enerji tedarikçisinden satın almanız önerilir.
Karbon ayak izini azaltabileceğiniz en öncelikli alan mutfaktır. Tarım sera gazı salımlarının yaklaşık dörtte birini oluşturur. Özetle süt ve et ürünleri en fazla iz bıraktığınız yiyeceklerdir. Et tüketimini kısarak veya tümüyle son vererek dramatik bir fark yaratabilirsiniz. Özellikle en ciddi katkı biftekten gelir, zira sığırlar çok güçlü bir sera gazı olan metan bombalarıdır.
Kaldı ki hane halklarının satın aldıkları yiyeceklerin üçte biri çöpe atılıyor, çünkü yüksek gelir grupları genellikle ihtiyaçlarından fazla kalori tüketirler. Başka bir önlem de az miktarda yiyecek satın alıp, küçük miktarlarda pişirmek ve pişirdiğinizi hemen tüketmektir. Öte yandan yerel veya organik yiyecekler önemli bir fark yaratmaz. Nakliye tarım faaliyetleri sonucu salınan karbon gazının çok küçük bir bölümünü oluşturur ve organik yiyecekler genellikle daha az miktarlarda ürün verdiği için daha fazla toprağın işlenmesi anlamına gelir; bu da karbon salımının artması demektir.
Herkes bu önlemleri alabilir. Ayrıca bütün bunların maliyeti, karbon yoğun eylemlerden daha düşüktür. Hükümetler küresel ısınmayı durdurmak için daha agresif önlemler alıncaya kadar bireysel girişimler büyük fark yaratabilir.
Derleyen: Reyhan Oksay
Bu yazı HBT'nin 76. sayısında yayınlanmıştır.
