D vitamini, fosforla birlikte kalsiyumun emiliminde ve kemiklerde depolanmasında görev yapar. Aynı zamanda kandaki kalsiyum ve dolaylı olarak da fosfor düzeyini kontrol eder. Kalsiyum yetersizliği ve/veya kalsiyum fosfor oranındaki dengesizlik, çocuklarda raşitizm, yetişkinlerde ise kemik erimesi gibi sorunlara yol açabilir. Bu nedenle D vitamini kemik sağlığının yanı sıra kas işlevleri ve denge için de gereklidir.
D vitamini koruyor
Kemikleri güçlendirmek ve kandaki D vitamini düzeyini normal aralıklarda tutmak, özellikle yaşlılarda görülen düşme kaynaklı kemik kırıklarını % 20-30 oranında azaltabiliyor. D vitamininin yaşlılarda, bilişsel işlev kaybı, multiple skleroz, romatizmal eklem iltihabı, şeker hastalığı ve bazı kanser türlerine karşı da (göğüs, kolon, prostat kanserleri gibi) koruyucu olabileceği belirtiliyor. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), çocuklar, gebeler ve emzikliler ile 50 yaş altı yetişkinler için günlük 5 µg (≥ 200 Uluslararası birim (IU), 51-65 yaş arası bireyler için 10 µg (≥ 200 Uluslararası birim (IU) ve 65 yaş üstü bireyler için 15 µg (600 IU) D vitamini almasını öneriyor.
Her gün 30 dakika güneşe çıkın
D vitamininin temel kaynağını güneş oluşturuyor. Ultraviyole B (UV-B, 280-315 nm) ışınlarının cilde temas etmesi ve bu sayede ciltte oluşan bazı metabolik süreçlerin sonunda D vitamini üretiliyor. Bu nedenle, DSÖ, her gün, yüz ve kollar açık olarak, yanık oluşmayacak şekilde, güneşin geliş açısına da bağlı olarak yaklaşık 20-30 dakika güneşlenerek yeterli D vitamini üretilebileceğine dikkat çekiyor.
Güneş kremi ve besinler
Güneş ışınlarının arttığı bahar ve yaz aylarından itibaren kullanılan güneş koruyucu kremlerin D vitamini yapımını nasıl etkilediği tartışma konusu. Balık karaciğeri, balık yağı, yağlı balıklar ve yumurta sarısı D vitamini kaynakları arasında gösterilse de, D vitamini açısından zenginleştirilmemiş besinlerin D vitamini içeriği oldukça düşük. Bu yüzden günlük D vitamini gereksinimini yalnızca besinler ile sağlamak mümkün değil. Dolayısıyla güneş ışınlarından yeterli ölçüde yararlanamayan ve/veya kronik böbrek hastalığı gibi bazı özel sorunları olan birey ve hastalar D vitamini yetersizliği açısından önemli risk altında olabilir.
Zorunlu D vitamini takviyesi
DSÖ, toplumsal düzeyde D vitamini yetersizliği sorunuyla karşı karşıya olan toplumların D vitamini desteklerini kullanma ve/veya toplumda yaygın olarak tüketilen uygun besinleri D vitaminiyle zorunlu zenginleştirme plan ve politikaları konusunda değerlendirme çağrısı yapıyor. Güneş ışınlarından yeterli ölçüde yararlanamayan Birleşik Krallık, İskandinav ülkeleri ve Kanada gibi ülkelerde, D vitamini ile zenginleştirilme uygulamaları yaygın biçimde başarıyla uygulanmakta. Örneğin; Kanada’da tüm içme sütleri D vitamini ile zenginleştiriliyor.
Fazlası zarar
Yalnız günlük toplam D vitamini alımı için belirlenen üst düzey aşılmamalı. Aşırı D vitamini alımı, vücut ağırlığında istemsiz ve hızlı kayıplar, yorgunluk, yer ve zaman algısında bozukluk, kusma veya kabızlık gibi sorunlara yol açabilir.
