Portekiz denizci Vasco da Gama 1498 yılında Hindistan’a giden denizyolunu keşfettiğinde Doğu ile baharat yolunu açmış ve Portekiz’in de dünyada yeni bir güç haline gelmesini sağlamıştı.
Ne var ki Afrika’nın güney ucundan geçen yol hem gemiler hem de mürettebat için tehlikeliydi. Tarihçilerin tahminlerine göre yalnızca 1498-1650 yılları arasında bu rota üzerinde en az 219 gemi batmıştır.
Bunların arasında Vasco da Gama’nın Basra Körfezi’nde batan iki gemisi de vardı. Esmeralda ve Sao Pedro gemileri denizcinin iki amcası tarafından komuta ediliyordu ve bunlar 1503 yılında kuvvetli bir fırtına sırasında Umman açıklarında batmıştı.
İngiliz kurtarma şirketi Bluewater Recoveries’ten David Mearns’a göre söz konusu gemilerin değerli yükleri çok iyi belgelenmiş bir tarih. Belgelere göre iki geminin kaptanı yerliler tarafından uyarılmış olsa da gemilerini Al-Hallaniyah adasının daha korunaklı olan tarafında güven altına almaya yanaşmamışlardı.
Aranan batık bulunuyor
Mearns ve ekibi 1998 yılından itibaren Al-Hallaniyah’ın kuzeydoğu kıyısında batık aramaya başlamıştı. Belgelerdeki demirleme yerlerinin ayrıntılı anlatımları sayesin de ekip, potansiyel bir batığın izlerini bulmaya başarmıştı. Son yıllarda ise araştırmacılar çok kez dalma çalışmaları yaparak deniz diplerinde 2.800 eser topladılar. Bunların arasında derinlik ölçmeye yarayan kurşun ağırlıklar, çok sayıda çanak çömlek parçası, kurşun toplar ve taş gülleler yer alıyor.
Tüm buluntular 15.yy’a yani Vasco da Gama’nın yaşadığı döneme ait. Ayrıca gülleler üzerinde VS harfleri bulunuyor ki bunlar da Gama’nın amcalarından birinin adı olan Vicente Sodre’nin kısaltılmışı olabilir diyor uzmanlar.
Özellikle de altın ve gümüş sikkeler heyecan verici. Altın sikkeler 1481 ila 1521 yıllarında basılan Portekiz cruzadoları. Fakat gümüş bir sikkenin (İndio) bulunuşu daha ilginç. Nitekim bu sikkenin bugüne kadar tek bir örneği bilinmektedir. İndio çok önemli bir bulgu. Çünkü kral Dom Manuel I tarafından, da Gama’nın ilk Hindistan gezisinden dönmesinden sonra bastırılmıştı. Çok ender olduğu için de bu sikke Dom Manuel’in “hayalet sikkesi” olarak anılıyordu.
Batığın kalıntıları arasında bakır alaşımından üretilmiş küçük bir gemi çanı da yer almakta. Gelişkin röntgen tekniğiyle çanın yüzeyinde bir “M” harfi ve “498” sayısı görünür kılınmış. Bu sayının 1498 tarihinin eksilmiş hali olabileceği düşünülmekte. Hatta bu çan şimdiye dek bulanan en eski gemi çanı bile olabilir diyor Mearns.
İlginç bir disk
Diğer ilginç bir buluntu da bakır alaşımından üretilen 17,5 cm büyüklüğündeki bir disk. Diskin ortasında bir delik var ve kenarında ise Portekiz krallarının armaları ve bir de küresel güneş saatinin resmi bulunmakta.
Fakat bu diskin ne işe yaradığını söyleyemiyor Mearns. Bulunan batığın iki gemiden hangisi olduğu kesin olarak bilinmese de belgelerde anlatılanlara göre Esmeralda olması daha büyük bir ihtimal. Çünkü San Pedro fırtına sırasında sahilde karaya oturmuş ve mürettebatı kurtulmuştu.
Oysa Esmeralda açıklarda bir yerde batmıştı. Ayrıca gülleler üzerindeki VS harflerinin de Esmeralda’nın kaptanı olan Vicente Sodre’ye ait olabilir. Mearns ve ekibi bu yüzden batığın, Vasco da Gama’nın ikinci Hindistan seferi dönüşünde 1503 yılında Umman açıklarında batan Esmeralda olduğunu düşünüyorlar.
Nilgün Özbaşaran Dede
Kaynak: http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/1095-9270.12175/full
