Evlilik, bireyin benliğini başkasının benliği ile birleştirmesine imkan veren, kişiliğin gelişmesini ve kişilerin mutlu olmasını sağlayan bir kurumdur (Fowers, 1993). Evlilik hem bir beraberlik duygusu içinde “biz” i barındıran, birlikte hem de kendi özerkliğini koruyarak “ben”i barındıran ve bireyselce hareket etmeyi gerektiren bir ilişki biçimidir (Özden-Yıldırım, 2013). İnsan sosyal bir varlıktır ve bu sosyal yapısının içinde de sahip olduğu en önemli yetilerinden biri “uyum sağlama” becerisidir. Kişi, içinde yaşadığı topluma ve çevresine uyum sağlayabildiği ve bu uyumu sürdürebildiği sürece mutlu ve sağlıklı bir yaşam sürebilmektedir. Evlilik de sosyal yaşamın bir parçasıdır ve sağlıklı bir evlilik ilişkisinin sürdürülebilmesi de uyumlu bir beraberliği gerekli kılmaktadır (Fışıloğlu, 1992).
İstatistiksel göstergeler
Türkiye İstatistik Kurumu’nun, evlenme ve boşanma istatistiklerine göre 2016 yılında 594.493 çift evlenirken, 126.164 çift boşanmıştır (TUIK, 2017a). Boşanma nedenleri incelendiğinde Türkiye genelinde boşanma sebeplerinde %50,9 ile eşlerin birbirine karşı sorumsuz ve ilgisiz davranması ilk sırada yer almaktadır. Eşler arasında en fazla sorun yaşanan konular %5,9 ev ile ilgili sorumluluklar ve ardından da %5,4 ailece birlikte vakit geçirmeme olarak sıralanmaktadır (TUIK, 2017b). Evli çiftlerin yaşadığı sorunlar ve boşanma nedenleri tek bir kategori altında toplanırsa, hem aile içi hem de aile dışı ilişkilerin belirleyicisi olarak “evlilik uyumu” (Fışıloğlu, 1992) bunu en doğru tanımlayacak kavramdır.
Eşler arasındaki mutluluk, etkileşim, evlilik ve aileyi ilgilendiren konularda fikirbirliği yapabilen ve sorunlarını olumlu bir şekilde çözebilen çiftlerin evliliği uyumlu bir evlilik olarak tanımlanabilmektedir (Erbek, Beştepe, Akar, Eradamlar, Alpkan, 2005).
Uyumlu değişim
Spanier (1976), evlilik uyumunu eşlerin günlük yaşantıya ve yaşantı içinde değişen koşullara uyum sağlamaları ve belirli bir süre içinde birbirine uygun olarak değişmeleri şeklinde tanımlamaktadır. Sabatelli de (1988) uyumlu bir evliliği eşlerin birbiriyle iletişim kurabildiği, evliliğin önemli anlarında fazla anlaşmazlık yaşanmadığı, anlaşmazlıkların her iki tarafı da hoşnut edecek şekilde çözümlendiği bir evlilik olarak tanımlamaktadır.
Evlilik uyumu düşük olan çiftler tartışma sırasında birbirlerine karşı daha fazla olumsuz davranış sergilemektedirler, olumlu tavırları daha azdır. Evlilik uyumu yüksek olan çiftlerin ise birbirleriyle etkileşimleri daha kaliteli olmakta, daha fazla fikirbirliği sergilerken daha az çatışma yaşamaktadırlar (Janicki, Kamorck, Gwaltney, Shiffman, 2006).
Mutluluk, tatmin ve beklentilerin gerçekleşmesi her iki tarafın da birbirlerinin evlilik kavramını tanımlamalarını tam ve açık olarak anlamalarıyla sağlanabilmektedir. Kavram ve anlayışlarda farklılıklar olması durumunda ise problemlerin olması kaçınılmazdır (Erbek ve ark., 2005). Bu farklılıkların varlığı evliliğe ilişkin beklentilerin karşılanamamasına sebep olmakta, bu da çatışma ve anlaşmazlıklara yol açmaktadır. Sorunların çözümlenememesi durumunda da boşanma, istenmeyen ama en sık tercih edilen çözüm yollarından biri olmaktadır. Eşlerin, birbirlerinin bakış açılarıyla duruma yaklaşmaları ise evlilikte çatışma ve gerilimi azaltmaktadır (Franzoi, Davis, Young, 1985).
Uyumlu bir evlilik için
Uyumlu bir evliliğin sağlanabilmesinin ilk koşullarından biri açık, etkili ve nitelikli iletişimdir (Burleson, Denton, 1997). Uyumlu bir evlilikte eşler birbirine karşı sorumluluk duygusu taşımakta, birbirlerini sosyal açıdan desteklemekte, birlikte isteyerek zaman geçirmekte, kriz durumlarında birbirlerine kenetlenmektedirler (Çelik, Tümkaya, 2012). Eşlerin birbiriyle uyuşmayı, paylaşmayı başarabildiği, görev ve sorumluluklarını olgunca kabullendiği bir beraberlik açık, etkili ve nitelikli bir iletişimi sağlarken aynı zamanda evlilik başarısını ve ailenin diğer bireylerinin de mutluluğunu olumlu yönde etkileyecektir (Şener, Terzioğlu, 2002).
Yrd. Doç. Dr. Melis Seray ÖZDEN-YILDIRIM
İstanbul Kültür Üniversitesi Psikoloji Bölümü
Kaynakça
Burleson, B.R., Denton, W.H. (1997). The relationship between communication skill and marital satisfaction: Some moderating effects. Journal of Marriage and the Family, 59, 884-902.
Çelik, M. ve Tümkaya, S. (2012). Öğretim elemanlarının evlilik uyumu ve yaşam doyumlarının iş değişkenleri ile ilişkisi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 223-238.
Erbek, E., Beştepe, E., Akar, H., Eradamlar, N., Alpkan, R.L. (2005). Evlilik uyumu. Düşünen Adam, 18(1), 39-47.
Fışıloğlu, H. (1992). Lisansüstü öğrencilerinin evlilik uyumu. Türk Psikoloji Dergisi, 7(28), 16-23.
Fowers, B.J. (1993). Psychology as public philosophy: An illustration of the moral dimension of psychology with marital research. Journal of Theoretical and Philosophical Psychology, 13, 124-136.
Franzoi, S.L., Davis, M.H., Young, R.D. (1985). The effects of private self-consciousness and perspective taking on satisfaction in close relationships. Journal of Personality and Social Psychology, 48(6), 1584-1594.
Janicki, D.L., Kamarck, T.W., Gwaltney, C.J., Shiffman, S. (2006). Application of ecologial momentary assessment to the study of marital adjustment and social interactions during daily life. Journal of Family Psychology, 20(1), 168-172.
Özden-Yıldırım, M.S. (2013). Önceden edinilmiş ve sonradan kazanılmış gelişim özelliklerinin evlilikte çift uyumu ile ilişkisi. Doktora Tezi. İstanbul: Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Sabatelli, R.M. (1988). Measurement issues in marital research: A review and critique of contemporary survey instruments. Journal of Marriage and Family, 50(4), 891-915.
Spanier, G.B. (1976). Measuring dyadic adjustment: New scales for assessing the quality of marriage and similar dyads. Journal of Marriage and the Family, 38(1), 15-28.
TUİK (Türkiye İstatistik Kurumu) (2017a). Evlenme ve boşanma istatistikleri, 2016. Sayı 24642, Haber Bülteni, Erişim Tarihi: 08.03.2017, Yayın Tarihi: 02.03.2017, http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=24642.
TUİK (Türkiye İstatistik Kurumu) (2017b). Aile yapısı araştırması, 2016. Sayı 21869, Haber Bülteni, Erişim Tarihi: 08.03.2017, Yayın Tarihi: 08.01.2017, http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=21869.
