Y
Tam bir yıldız bilim insanı
Temel bilimcilere hayranım. Bilimin yükselmesini onlara borçluyuz.Aziz Sancar hiçbir beklentiye kapılmadan, sadece merak ettiği sorunu anlamak ve çözmek için araştırdı. Şüphesiz, araştırdığı doğanın, canlıların bir sırrıydı. Nasıl oluyor? Nasıl çalışıyor? Acabalarla, belkilerle ve sorularla dolu bir araştırma macerası, inadın, sabrın, sebatın sonucu olarak da anlamanın keyfini yaşatır bilimciye. M...
Rönesansı anlatma sorunsalı
Rönesans kendinden önceki birkaç yüzyıl süren Gotik üslubun, Roma çağının Grek kökenli insan ve toplum düşünce ve insan özgürlüğü kavramlarını, Sokrat, Platon, Aristo gibi filozoflardan öğrenmiş ve onlar üzerine daha ileri uygulamalar geliştirmiş dünya tarihinin en etkili kültür çağıdır. Etkisi bugüne kadar sürmüş, Avrupa’nın bütünü de bugün ulaştığı uygarlığın felsefe ve sanatın temeli olarak tar...
Makale yazan yazılım devrinde yayın yapma
Geçtiğimiz haftalarda Facebook yapay zeka, yeni yazılımı Galactica’yı tanıttı: Bu bir doğal dil işleme yazılımı, yani konuşulan dilde sorular sorduğunuzda buna cevap veren İngilizce metinler yazıyor. Yazılımı tanıtan Bilgisayar Mühendisliği hocası Yann LeCun, “artık bu işlerle zaman harcamayacağız” diye yazdı. Sahiden öyle mi? Mesela bir makale yazıyorsunuz: Literatür taramasını yazılıma yaptıraca...
İnsan beyni gerçekten küçülüyor mu?
İnsan beyninin hacmi son iki milyon yıl içerisinde neredeyse dört kat arttı. Fakat Holosen devresine girildikten sonra insan beyninin hacminin artık artmadığına hatta belki azalmakta olduğuna ilişkin birtakım bulgular mevcut. Bu konudaki araştırmaların birçoğu ciddi yöntemsel sınırlılıklara sahip. Örneğin, 2021 yılında antropolog DeSilva ve arkadaşları (https://doi.org/10.3389/fevo.2021.742639), y...
Teknoloji transfer ofisleri, bilgi ve kalkınma (I)
Üniversitelerin bilgi üretmek ve eğitim temel işlevlerinin doğrudan veya dolaylı olarak ülkelerin toplumsal kalkınmasına etki etmesi beklenir. 1980’ler sonrasında artan küreselleşme baskısı ile büyüme ve rekabet gücü kazandırmanın öne çıkması ve bilginin üretimin temel girdileri içindeki yerinin giderek artması üniversitelerden beklentileri de değiştirdi. Artık bilginin doğrudan ve daha hızlı üret...
Ekolasyon: Yankı ile konum belirleme
Ekolokasyon, ses ya da elektromagnetik dalgaları kullanarak, cisimlerin yerleri, hızları, yönleri, boyutları ve yapısı (malzemesi) gibi özelliklerini belirleme yöntemine deniyor. Bu amaçla ortama kısa süreli ve güçlü bir ses ya da elektromagnetik dalga gönderiliyor ve bunun çeşitli cisimler ve engellere çarpıp geri yansımaları, yani ekoları (yankıları) algılanıyor. Gönderilen ile alınan sinyalleri...
Doğa-kültür ikileminde aktivizm
Geçtiğimiz ayın en yankı uyandıran olaylarından biri Birleşik Krallık merkezli iklim aktivistleri gruplarından biri olan Just Stop Oil hareketinin Londra’daki National Gallery’de yer alan Van Gogh’un Ayçiçekleri resmine çorba fırlatmasıydı. Tepki ve tartışmalar çığ gibi büyürken sonrasında Monet ve Vermeer’in birer eseri de resmi de bu eylemden nasibini aldı. Dünya ve yaşamı korumayı amaçlayan ken...
Yapay zekanın henüz çözemediği problem
Çalışma alanım, yapay zekanın bir alt alanı, bilgisayarla görme. 2014 senesinde, alanımızda bir konferanstan davet aldım: Önümüzdeki 10 yılda bilgisayarla görme ne konularda çalışmalı? Çözülmedik hangi problemler var? Ne alanda çalışmalıyız? Bu konuda bir konuşma yapmak üzere düşünüp, işaret dili tanıma konusunu seçtim. 1980’li yıllarda, yüksek lisans tezimi konuşma tanıma konusunda yapmıştım. O z...
Dayanışma ve insani yardım süreçlerinde yenilikçilik
Yenilikçilik (inovasyon), küreselleşme ile bir kez daha öne çıkartıldığında (tökezleyen kapitalizmin bir çıkış yolu olarak görülerek), kapitalizmin kutsalı pazar bağlamında tanımlanıp girişimcilikten ayrılmaz bir kavram olarak değerlendirildi. Oysa ki, küreselleşme saldırısı nedeniyle kurumların, yeniliğin sosyal/toplumsal boyutunu da piyasaya emanet etmesinin olumsuz sonuçları, son olarak korona ...