Y
Hangi sorunlar?
Toplumun düşünenleri (düşünürler pek az) Türkiye’yi geleceğe ulaştıracak sorunlar konusunda dut yemiş bülbül gibiler. Bu toplumun sorunları gerçekten politik mi? Kadın, cinayet, futbol, parti kavgası, din, sahneye sıkça çıkıyorlar. Fakat on yıl sonra Türkiye’nin nasıl su ve ekmek bulacağı sorulmuyor. Bu biraz ‘Allah’a tevekkül’, ‘Allah rızkını verir’ inancına bağlıdır. Araplar buna dayalı olarak h...
1980’lerde üniversite öğrencisi olmak
Üniversiteye 1980 yılında girdim. Kayıt günü 12 Eylül 1980’di. Evet, darbe günü. Kayıt ertelendi; geç bir tarihte yapıldı; Boğaziçi Üniversitesi Elektrik Mühendisliğinde öğrenciliğe başladım. Şehir o zaman kampüsten kopuktu. Her şeyden uzak, sisler içinde rüya gibi bir kampüste okuduk. O dönemlerde öğrenciler kendi bölümleri dışından daha çok ders alırdı. Hocalarımız dünyayı görmüş insanlardı; ruh...
Alzheimer hastalığı tedavisinden yeni umut: Lecanemab
Edinilmiş bilişsel yetilerin kaybı ile karakterize demans yani bunama, tüm dünyada elli milyonun üzerinde insanı etkilemektedir ve demansın en yaygın nedeni Alzheimer hastalığıdır. Yalnızca hasta bireyi değil, aileleri, bakım vericileri ve tüm toplumu etkileyen Alzheimer hastalığı, kompleks mekanizmalarla gelişen ve tedavisinde bu mekanizmaların her birini hedefleyen birden fazla ilacın birlikte u...
Bu dergi bilgi, bilim, gelecek dolu…
Her hafta 24 sayfalık bir dergiyi bilim, bilgi ve gelecekle dolu dolu okurlarınıza sunmak isteseniz neler koyardınız? Bilimin sonsuz ufuklarında dolaşarak bilimsel, teknolojik, toplumsal konuları en anlaşılır dille ve günceli de izleyerek her hafta yediden yetmiş yediye geniş bir kesimin ilgi ve beğenisine sunmak için bir iddianızın olması gerekir. Bu iddiayı kısaca bilim ve bilgiyi erişilebilir k...
2022 Cam Yılı’nın ardından
2023’e girdiğimiz bu günlerde geride bıraktığımız 2022’de neler olduğu konusundaki yazılar ve derlemeler içinde fazlaca göremediğimiz bir konu vardı: 2022 Cam Yılı. Uluslararası Cam Komisyonu (ICG), Cam Dernekleri (CGA) ve ICOM-Glass, camın bilimsel, ekonomik ve kültürel rollerini vurgulamak için 2022'yi Birleşmiş Milletler Uluslararası Cam Yılı olarak ilan etmişti. Kimi kuruluşlar modern çağa “Ca...
Tam bir yıldız bilim insanı
Temel bilimcilere hayranım. Bilimin yükselmesini onlara borçluyuz.Aziz Sancar hiçbir beklentiye kapılmadan, sadece merak ettiği sorunu anlamak ve çözmek için araştırdı. Şüphesiz, araştırdığı doğanın, canlıların bir sırrıydı. Nasıl oluyor? Nasıl çalışıyor? Acabalarla, belkilerle ve sorularla dolu bir araştırma macerası, inadın, sabrın, sebatın sonucu olarak da anlamanın keyfini yaşatır bilimciye. M...
Rönesansı anlatma sorunsalı
Rönesans kendinden önceki birkaç yüzyıl süren Gotik üslubun, Roma çağının Grek kökenli insan ve toplum düşünce ve insan özgürlüğü kavramlarını, Sokrat, Platon, Aristo gibi filozoflardan öğrenmiş ve onlar üzerine daha ileri uygulamalar geliştirmiş dünya tarihinin en etkili kültür çağıdır. Etkisi bugüne kadar sürmüş, Avrupa’nın bütünü de bugün ulaştığı uygarlığın felsefe ve sanatın temeli olarak tar...
Makale yazan yazılım devrinde yayın yapma
Geçtiğimiz haftalarda Facebook yapay zeka, yeni yazılımı Galactica’yı tanıttı: Bu bir doğal dil işleme yazılımı, yani konuşulan dilde sorular sorduğunuzda buna cevap veren İngilizce metinler yazıyor. Yazılımı tanıtan Bilgisayar Mühendisliği hocası Yann LeCun, “artık bu işlerle zaman harcamayacağız” diye yazdı. Sahiden öyle mi? Mesela bir makale yazıyorsunuz: Literatür taramasını yazılıma yaptıraca...
İnsan beyni gerçekten küçülüyor mu?
İnsan beyninin hacmi son iki milyon yıl içerisinde neredeyse dört kat arttı. Fakat Holosen devresine girildikten sonra insan beyninin hacminin artık artmadığına hatta belki azalmakta olduğuna ilişkin birtakım bulgular mevcut. Bu konudaki araştırmaların birçoğu ciddi yöntemsel sınırlılıklara sahip. Örneğin, 2021 yılında antropolog DeSilva ve arkadaşları (https://doi.org/10.3389/fevo.2021.742639), y...