Yıllar önce, bir dizi “insan ve doğaüstü nitelikleriyle ünlü Rus şeytanı” bir papazın hayatını anlatan siyah beyaz filmde, Rasputin’in öldürülmesi sahnesini hiç unutamamıştım. Silahla vuruluyor ama ölmüyordu.
Nilgün Cerrahoğlu’nun bir köşe yazısında Rasputin’i gördüğümde, ölmeyen ölümlü 100 yıl sonra geri mi geldi merakıyla yazıyı okumuştum. Geri gelmemişti ama yeni yayınlarda ve internette yeni bulgular vardı. Rus Sarayı’na nasıl yerleşmiş, Çar ve Çariçe’nin oğlunu tedavi ederek nasıl şöhret olmuş, konuştuğu kişileri hipnotize ve ikna ederek nasıl güç ve düşman kazanmış…
Ölmeyen ölümlü şöhreti, film yapımcıları ile yazarları etkilemiş olmalı. BBC’ye göre, Rus Şeytanı Rasputin, I. Dünya Savaşı’nda Rusya’yı İngiltere’ye karşı savaşa sokmaya kalkınca, İngiliz Gizli Servisi tarafından Saray’da öldürülmüş…
Konuşma yeteneğiyle insanları hipnotize eden cahil bir Rus köylüsünün gizemli ölümüyle değil de “doğaüstü” kişiliği ile ilgilendim. Araştırmaları rivayetlerden ayırmak zordur. "Töreler ve söylemler her şeyi doğru kılar."
Farklı kaynaklara göre, “doğaüstü” varlığın iktidar düşkünü bir psikopat olduğu görüşü doğruysa, Rusya’yı müttefik Britanya’ya savaş açacak kadar güçlenen şeytana inanan hatta tapanların ruh sağlığı yerinde miydi? Şeytana inanan ve tapanlara Satanist (Şeytancı) deniyor. Ancak, “Şeytan-Şeytancı” ilişkisine geçmeden, şeytan varlığı üzerinde biraz duralım.
Semavi ve kitabi dinlerin öğretisinde geçen şeytan kimdir, nedir? İn mi cin mi pek belli değil, ama bilinen özellikleri kötü ruhlu insanlara benziyor. Trakyalı Filozof Demokritos, Hristiyanlıktan önce Eskiçağ (Olympos) tanrısını şöyle sorgular: "Kötüleri neden yok etmiyorsun? Sen nasıl tanrısın? Gücün mü yetmiyor?"
Rus Ortodoks Kilisesi’nin öğretisinde şeytan var mı bilmiyorum. Oysa Kur’an-ı Kerim'de sık sık anılıyor şeytan...
Şeytan insanlara benziyorsa, insanlar da şeytana benzer. Alan olmasa sahte parayı kim basar? Bu açıdan bakınca, şeytandan çok şeytana benzeyen insan var dünyamızda.
Kur’an-ı Kerim surelerinde şeytan
Özellikler Sureler
ŞEYTAN sinsi ve yalancıdır İbrahim 22
Kişileri korkutmaya çalışır Al-i İmran 175
İnananların arasını bozar İsra 53, Maide 91
İyilik yaptığına ikna eder Araf 20-21
Allah’ı anarak imanı sarsar Fatır 5-6
Yalan vaatlerde bulunur İbrahim 22
Çevreye kaygı ve kuşku verir Nisa 119-120
Yoksulluk korkusu yayar Bakara 268
Bireylere kibir aşılar Sad 74-75
İbadeti gösteriye çevirir Nisa 38
Ayrıntılara daldırıp boğar Bakara 67-71
Hırsız çaldığını kime satar? İnanan olmasa şeytan kimi kandırabilir? Kanımca, şeytana haksızlık ediyoruz. Aslında, şeytan insanları değil, biz inananlar inanarak aldatıyoruz şeytanı. Yoksa şeytan kimi aldatabilir? Kutsal kitaplar “şeytana uyma” diyor. Atasözleri de destekliyor: İnsan insanın şeytanıdır, Cahilin sofusu şeytanın maskarası, Şeytanla buğday eken samanını alır, vb.
Kültür tarihi söz cambazı demagoglara, otoriter, totaliter şeytanlara karşı uyarıyor bizi. Siyasal bilimler çağdaş demokrasilerde yaşanan bunalımlara çare arıyor. Liberal (temsili) parlamenter demokrasi gerçekten bitti mi? Lider yaratan uzmanlar hangi çıkarlara hizmet ediyor?
Nilgün Cerrahoğlu köşe yazısında, Türkân Saylan’ın “Gülen–Rasputin benzetmesini” öğrenince birden kaygılandım. Hayatı boyunca cüzzamla savaşan, binlerce gencimize öğrenim bursu sağlayan bir yurttaşımıza reva görülen şiddet acaba onun benzetmesine tepki miydi? Şeytana inanan hatta tapanlar bunun neresinde? Şeytan Ayetleri'nin yazarı Rüştü Salman’a gösterilen amansız tepki neydi?
Şeytan, Peygamberimizi de aldatmış mıydı? Kimden yakınıyoruz? Birbirini çağrıştıran sorular...
Bozkurt Güvenç