İnsanların neyi gerçek ve doğru kabul edeceğine ilişkin dünyada ve toplumlarda bir karmaşa var. Peki insanlar neden bilimsel bilgiyi sahte bilgiden ayırmakta zorlanıyor? Bilimin bildirimleri halka ulaşamıyor mu, bilimsel verilere güvenmek mi zayıf? Ya da ne? Sosyal psikolog Prof. Dr. Nebi Sümer ile çağımızın bu çok önemli sorununu konuştuk.
Sümer’e göre insan “bilişsel (zihinsel) cimri”: Çoğumuz bir yargıda ya da çıkarımda bulunurken bilim insanı titizliğiyle ince eleyip sık dokumaz; en kestirme yoldan, pratik, ekonomik ve o an için belirsizliği giderecek çözümlere, cevaplara ulaşmaya çalışırız. Bu da bizi her türlü yanlılığa açık hale getirir. Zahmetsiz cevap arayan insanın bilişsel cimriliği/tembelliği aynı zamanda onun yalan habere ve sahte bilime karşı bağışıklığını zayıflatan, direncini düşüren yumuşak karnıdır.
Söyleşi uzun, önümüzdeki hafta da sürecek. Sosyal medyanın etkisi; bilimin rolü; psikolojik ve toplumsal dirençler; komplo teorileri... İlgiyle okuyacağınızdan eminiz.. Orhan Bursalı ve Reyhan Oksay hazırladı.
2022 Abel Ödülü Dennis Parnell Sullivan’a
Amerikalı matematikçi Dennis Parnell Sullivan topoloji bilimine yaptığı çığır açıcı katkılarından dolayı matematik alanındaki en saygın ödüllerden biri olan 2022 Abel Ödülü’ne layık görüldü.
Küresel ısınma.. Yeni pandemiler yolda mı? Bakteri ve virüsler buzulların, buz levhalarının ve permafrostun içinde donmuş olarak milyonlarca yıl hayatta kalabiliyor. Küresel ısınmaya bağlı olarak mikroplar serbest kalırsa dünya yeni bir pandemi tehlikesi ile karşı karşıya kalabilir. En büyük tehdidi permafrostun içindeki virüsler oluşturuyor. Reyhan Oksay derledi.
Aynı güçteki nükleer ve güneş santrali aynı miktarda elektrik üretebilir mi ? Yüksel Atakan’ın kaleminden… Nükleer bombalar, birincil yıkıcı güç olarak nükleer enerjiyi kullanan kitle imha silahlarıdır. Visual Capitalist’in hazırladığı grafikte, nükleer silahların arkasındaki bilime göz atılıyor. Batuhan Sarıcan derledi.
14 Ağustos 2020 tarihinde Antalya’nın Kumluca Sahiline 13 metre boyunda bir kaşalot balina karaya vurmuştu. Deniz biyoloğu Bayram Öztürk uzun uğraşlardan sonra balinayı inceleyebildi. Ve müthiş bir hikâye çıktı karşısına... Bizimle paylaştı.
Prof. Dr. Celal Şengör’den İTÜ’de son ders
Prof. Dr. Celal Şengör, İTÜ’de 40 yılı aşkın süredir devam eden görevine, 2.000’in üzerinde izleyicinin katıldığı veda dersiyle son verdi. İzlenimlerimizi paylaşıyoruz. Youtube kanalında yayınlanan Veda Dersi üç gün içinde 40 bine yakın kişi tarafından izlenmişti. Bilimle aşk içinde geçen bir hayatta Şengör Jeolojideki büyük dönüşümleri anlattı.
Yazıyı okuyun ama bununla yetinmeyin. Veda Dersi’ni de izleyin: https://www.youtube.com/watch?v=eUGBnjIpzTs
Ali Akurgal önemli bir teknoloji geliştirdi: İnternet hızlandırıcı. “Kredi kartı büyüklüğündeki bilgisayarımız, sizin bilgisayarınızdan gelen paketleri sıkışık bir anayola başarıyla aktarıyor. Tek yapmanız gereken bunu araya bağlamak!” diyor. Çok ilginç bir düşünceden yola çıkan Akurgal, keşif serüvenini anlatıyor yazısında.
Tanol Türkoğlu Toplum 5.0 modelini ele alıyor Pet robot başlıklı yazısında. ‘Japonlar başlattı ama pek çok ülke zaman içinde belki de farkında olmadan bu stratejinin önerdiği topluma doğru evrilecek. Akıllı Toplum adı verilen bu yeni toplum modelinin özünde yatan şey aslında insanın makineye karşı mağlubiyetinin tescili niteliğinde’ diyor.
“Bu yazı ‘nasıl olsa bir şey kalmadı’ deyiminin tümden yanlış bir değerlendirme olduğunu duyurmak için kaleme alındı. Kentlerin geçmişlerinin bugüne bıraktıkları çok şey var. Doğrusunu isterseniz Türkiye’de anıtları, ölüleri, mezarları, türbeleri ağaçları, koruları, ırmağı, denizi olan her yerleşmenin toplumun kimliğini tanımlayan bir çok öğeleri hala var” Doğan Kuban’ın bu yazısı çok şey anlatıyor.
Nedir bu “Nanotıp”? Nano malzemeler tüm dünyada mühendislikten, tekstile, sanayiden, tıbba artan bir pazar payına sahip. Elektriksel iletkenliği altından daha iyi olan ve biyolojik moleküllere bağlanabilen nano parçacıkların üretilmesi ile biyolojik sensörlerin hassasiyetleri arttı. Bahçeşehir Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden Dr. Bircan Dinç yazdı.
“Nasılsın.. Şimdilik iyiyim”
Erdal Musoğlu da bizi gökkuşağının renklerinin ardındaki bilgilere ve oradan da spektroskopik yöntemlere götürüyor. Tıptaki en gelişmiş inceleme araçlarından biri olan magnetik rezonans (MR) cihazlarından, evrenimizin başlangıcındaki büyük patlamanın (big bang) kalıntısı olan ışınımın (CBR-Cosmic Background Radiation) incelenmesine kadar…
Meraklının Köşesi’nde bu hafta ‘Kadınlarda orgazmın evrimsel kökeni nedir?’ sorusuna yanıt var.
Prof. Dr. Güven Erbil ise eğitim üzerine yazdı. Erbil “Belki önümüzdeki on yıl içerisinde Tıp eğitimi bir avuç kalan ve dayanan orta kıdemli hocalarımızın çabasıyla belli bir seviyede devam edecektir. Buna karşın önemli sorun asistan eğitimindedir...’ diyor.
‘Nasılsın? Şimdilik iyiyim..” Neyle gelirse gelsin pandemi içiyle, dışıyla İnsan Yaşamını duygu yitimine götürüyor. “Şimdilik..” anlamsız, kuru, öylesine söylenmiş bir teselli sözü. Oysa... Prof. Dr. Atilla Erdemli’nin ‘Şimdilik’ başlıklı yazısı bizi yine düşündürücü bir felsefe yolculuğuna çıkartıyor.
İşyerinde sağlıklı beslenme
Günümüzün hızlı bir yaşam tarzı ve işlenmiş hazır gıdaların sunduğu rahatlık gibi nedenlerle diyetisyenlerin tavsiye ettiği sağlıklı beslenme düzenine sahip olmak kolay değil, Peki nasıl beslenmeli? Murat Altaş hazırladı.
Yeni bir yazı dizisine başladık: Günahları, sevapları ile kimya.. son derece geniş bir konu. Bu hafta konu çevre. Kimyasallar çevreyi kirletiyor tamam, ama doğru kullanıldığında çözümün bir parçası da onlar.. Rita Urgan’dan.
Kültür Üniversitesi’nden Mehmet Özer ve Sabancı Üniversitesi’nden Burak Can Coşkun’un ortak çalışması elektron soğurma teorisini bulan dünyacı ünlü fizikçiler olan Wheeler ve Feynman üzerine..
Neden Şubat ayı diğer aylardan daha kısa sürer? Meraklı Çocuk’ta. Mercan Bursalı hazırladı.
Köpekler, psikiyatrik araştırmalar için de iyi bir model... Peru’da bir çölde 36 milyon yıllık balina fosili bulundu... Hayvanlar Dünyası’nda.
Sakinleştirici yastıkla anksiyete tedavisi...Çok renkli bir ölü gömme geleneği... Avustralya’da hızla yayılan Japon Ensefaliti virüsü... Epstein-Barr virüsü Multiple Skleroz hastalığına yol açıyor – yoksa yakında MS aşısı mı geliyor? Ve diğerleri Nilgün Özbaşaran Dede’nin hazırladığı Araştırma Gündemi’nde..
Dolu dolu bir dergi daha.. İyi okumalar.. Gelecek Perşembeye kadar sevgiyle ve bilimde kalın.
