Urfa Göbeklitepe kazı alanında ortaya çıkartılan müthiş etkileyici yapıların “Dünyanın ilk tapınağı” olarak tanıtılmasıyla, tüm gözler buraya çevrildi. Arkeoloji konusu yoruma açıktır. Oranın tapınak olduğu konusunda elinizde hiç bir somut kanıt olmasa bile, yapıların düzeni, biçimi, etkileyiciliği gibi özelliklerini gözeterek, ve günümüz tapınaklarına da çağrışımlar yaparak, dünyanın büyük ilgisini çekebilirsiniz. Bir “İlk”; düşünün! Ve bu tür yapılara ilgiyi çektiniz mi fon bulmanız da kolaylaşıyor.
Bilmiyoruz, belki de Göbeklitepeliler tapınak olarak düşünmüşlerdir. Günahlarını almayalım. Ama, nesnel olarak, bunları nitelendirmenin en doğru yolu, ilk anıtsal yapılar olmasıdır. Nitekim Göbeklitepe’nin yeni kazı başkanı böyle diyor.
Sadece o mu? İnsanın ayağa kalkışı üzerine ilginç yaklaşımlarıyla ilgi çeken ve dergimizde yazılarını da yayınladığımız Oktay Kaynak da bu anıtsal yapıları gerekçelendiriyor. Üstelik, bizlerin, yani Homo sapiens’in nicel birikimlerinin süreç içinde nitel dönüşümlere uğraması ve bugünkü insan olması üzerine görüşler eşliğinde. Güzel bir serüven!
Göbeklitepe sakinlerinin yaptıkları, bir karşılaştırmalı gelişme içinde, gerçekten bugüne kadarki bilgilerimiz ışığında, çok sayıda ilkler sınıfına giriyor. Anıtları, heykelleri ve büyük anlatımlarıyla.. İlgiyle okuyacağınıza eminiz...
Dünya bir aşıya ne kadar hazır?
Koronavirüs pandemisi yayılmayı tüm hızıyla sürdürürken gözler geliştirilmeye çalışılan aşılara çevrilmiş durumda. Peki dünya bir koronavirüs aşısına ne kadar yakın? Aşıya eşit erişim mümkün olabilecek mi? Adil dağıtım nasıl olmalı? Covid-19 aşısının onaylanması halinde nasıl dağıtılacağı büyük bir etik sorunu beraberinde getiriyor. Sayfalarımızda...
Bakteriler bir araya geldiklerinde uzayda yıllarca yaşayabiliyorlar. Japon araştırmacılar kurutulmuş bakteri yumaklarını uzaya gönderdiler. Araştırma sonuçları, uzayda yaşamın topluluklar halinde kendi başına sürebileceğini ve mikropların dış etmenlerden korunmaksızın uzun süre canlı kalabilecekleri ilk kez gözler önüne serdi.
“Tüketim Hastalığı”
Dijital Dönüşüm konusu hem 10. Hem de 11. Kalkınma Planı’nın ana öncelikleri arasında. Hatta Tübitak 2016 yılında bu konuda bir yol haritası hazırladı. Yazarımız Lale Akarun bu konuda çeşitli projeler de hazırlayan bir bilim insanımız. Bize dijital dönüşümü dijital yöntemlerle değerlendirmenin yollarını yazdı.
‘Kentlere yeni gelen taşralıyı ilk avlayan ilkel kapitalizmin en büyük tavlama silahı olan reklamdır. Siz tasarruftan söz eden bir yazı, krediden söz etmeyen bir banka, bir kumbara ilanı görüyor musunuz? Bizim çocukluğumuzda yerli malı söylemi, tasarruf haftası vardı...” Doğan Kuban hocanın “Tüketim hastalığı’ başlıklı yazısını kaçırmayın deriz.
Ali Akurgal Covid-19’dan korunmanın şimdilik en önemli aracı olan maske konusunda beyin fırtınasını sürdürüyor; gümüş ve çinkodan maskelerden de bahsederek...
Türkiye’nin ancak sanayileşerek kalkınacağına ilişkin kalkınmacı yaklaşım 1980’li yıllara kadar toplumsal bir hedef olarak kabul gördü. Ancak 1980’li yıllarla birlikte gündeme gelen fi nansal birikime dayalı neoliberal yeniden yapılanma politikaları sonucunda, azgalişmişliğin sanayileşerek aşılması hedefi de toplumsal bir hedef olmaktan çıktı. Bayram Ali Eşiyok Türkiye’nin bağımsız sanayileşmeden erken sanayisizleşmeye kısa öyküsünü yazdı.
Tanol Türkoğlu ‘Yapay zeka için önyargısızlık hali bir ön koşul değil daha ziyade ulaşılacak bir hedef olarak değerlendirilmelidir’ diyor Yapay Önyargı yazısında...
Ve yine uzay haberleri
Çin, insanları uzaya götürüp yeniden Dünya’ya getirebilecek bir aracın habercisi “deneysel uzay uçağı” denemesi yaptı... Ve bugüne kadarki en büyük ve en uzak karadelik çarpışması dalgası tespit edildi..
Bilim ve Beslenme sayfamızda bu hafta sindirim sistemimiz açısından arpa ve buğday arasındaki farkı okuyacaksınız...
Yerçekimsizliğin beyni de değiştirmesi, yön bulma zayıfl ığının Alzheimer riskini de açığa çıkartıyor olması; asfaltın sanılandan daha fazla zararlı madde yayması; kalp hastalarına da spor öneriliyor olması... Bering Boğazında rekor erime... Hepsi ve daha çoğu Araştırma Gündemi’nde.. Nilgün Özaşaran Dede hazırladı.
İstanbul Kültür Üniversitesi Hemşirelik Bölümü’nden Dr. Meral Madenoğlu Kıvanç “Öğrencilerimden öğrendiklerim” yazısında meslek yaşamının 40 yıllık sürecini özetledi.
Sanatta özellikle de resim sanatında yaratıcılık kadar bilimsellik de önem taşır. Özellikle de ışık renk teorilerinde. Peki gözümüzün bir düzen duygusunu istediğini ve başta Van Gogh olmak üzere ünlü sanatçıların bunu nasıl ustalıkla kullandıklarını okuyacaksınız sayfalarımızda. Turan Enginoğlu ve Kemal Yürümezoğlu’nun kaleminden...
Gösterişini kaçmak ve kur yapmak için kullanan Afili mürekkep balığı; Tarih öncesi devasa bir köpekbalığı türü olan Megalodon’un gerçek boyutu... Hayvanlar Dünyası sayfasında..
Tartışma sayfamızda Prof. Derin Orhon, önceki sayımızda yayımladığımız 100.000 içinde 195 başarılı bilim insanımız konulu, büyük ilgi uyandıran araştırma üzerine düşünce, eleştiri ve önerilerini yazdı. Gelecek sayımızda da sürecek görüşler.
Bir okurumuzdan mektup var
Emekli öğretmen Şevki Öztürk:
“Derslerde dergi yanımda oluyordu; öğrencileri teknolojik gelişmeler, arkeolojik kazılar sonucu elde edilen yeni bilgiler, sağlık, eğitim, uzay çalışmaları, hayvanlar, bitkiler, ekoloji, ekosistem, yapay zekâ vb. konularında bilgilendirmeye çalışıyordum. Amacım “Neden?” ve “Nasıl?” soruları başta olmak üzere, sormayı ve sorgulamayı öğrenmelerini sağlamaktı. Bir yandan da editör köşesinin son cümlelerini uygulamaya, HBT’nin daha çok satılması ve abone sayısının artırılması için önüme gelene dergiyi anlatmaya çabalıyordum” diyerek, neden Herkese Bilim Teknoloji dergisinin önemli olduğunu yazarak gönderdi bize mektubunu. Biz de sizlerle paylaşmak istedik.
***
Teşekkür ederiz sevgili öğretmenimiz Şevki Öztürk’e. Bize ve tüm okurlarımıza yol gösteriyor HBT’ye destek anlamında. Yayacağız ki karanlıklar aydınlansın, beyinlerde yeni kapılar açılsın, günün sabun köpüğü olaylarının yanına, dünyayı değiştiren gelişmeler konsun ve gözler parlasın.
HBT hepimizin! Gelecek Cuma’ya kadar sevgiyle ve bilimde kalın...
