Bilimin barışın inşasındaki rolü nedir? Ve bir soru daha: Barış için bilim mümkün mü?
21. yüzyılda insanlığın savaşlardan kırıldığı, savaş ve çatışmalardan beslenen emperyalist sistemin dünya yaşam sistemini çöküş noktasına getirdiği bu dönemde bu soruların yanıtı daha da yaşamsal hale geldi.
Hal böyle olunca, biz de Herkese Bilim Teknoloji dergisi olarak 1 Eylül Dünya Barış Günü’nde bu konuyu çeşitli boyutları ile ele aldık. Gücün ve kaynakların eşitsiz dağılımı ve sahip olmayanlarla olanların aynı dünyada yaşıyor olmaları, şiddetin kaynağı ve barışın en büyük tehdidi. İnsanlık tarihi bunun sayısız örneği ile dolu. Burada bilimin savaşlara hizmet eden yönünü de göz ardı edemeyiz. Top ve kılıç ile başlayan, nükleer silah ile süregelen... Savaş ve savunma teknolojileri, ülke ekonomilerinin harcadığı onlarca para, kimi ülkelerin zenginliklerini bunun üzerine kurması… Peki, bu döngüyü kırmanın, tersine çevirmenin yolu yine de bilim olabilir mi?
Neden olmasın? Neden bu seçeneğin olabilirliğini tartışmayalım?
Şunu söyleyebiliriz: Toplumun çıkarlarına adanmış bir bilim bütün insanlar için yaşanabilir bir dünya inşa eder. Bilimin esas işlevi “Nasıl oluyor? Nasıl işliyor?” sorularının yanıtını aramak. İnsan en küçük moleküllerine kadar bu nedenle inceleniyor. DNA’lar çözülüyor, fonksiyonları inceleniyor, evren çok yönlü araştırılıp “nereden gelip nereye doğru” yol aldığı ve nasıl başladığı öğreniliyor.
Orhan Bursalı “Belki de barışı sağlayacak güçleri bugüne kadar hep yanlış yerde aradık. Bilimin de günümüzde küresel bir güç olduğunu unutmayalım” diyor. Ve çarpıcı bir örnek veriyor: 2008-2012 ylları arasında dünyanın dört bir yanından toplam 8.500 bilim insanının, Hepatit C virüsü üzerine yayınlanan yüzlerce makalede ortak imzasının oluşu. Gerçekten de bilim güçleri ilk kez bu yıl sokaklara döküldü, ilk kez kendisi için siyaset sahnesine girdi. Ve bilime saldıran, bilimsel verilerin gerçek olmadığını, bilime alternatif “gerçek” bilgilerin olduğunu savunan Trump’a karşı başkaldırdı.
Bilim, dünyanın bilgi havuzunu yaratan ana güç. Newton’dan Einstein’a, Max Planck’tan Galileo’ya, Kepler’den Darwin’e... Aziz Sancar’a kadar uzanan ve pek çoğu Nobel Ödülü ile taçlandırılan yaratıcılarda dolu bir tarihe sahibiz. Bursalı “Bunları anımsatıyoruz. Çünkü bizim zeki türümüzü kendi içindeki sıradanlıktan, ortalamalardan ayrıştıran bir uygarlıktan bahsedeceksek, bu onların üstün katkılarıyla gerçekleşti” diyor.
Yazarlarımız dergide Bilim ve Barış’ı farklı yönleri ile irdeliyorlar. Bayram Ali Eşiyok, dünyada askeri harcamaların rakamsal boyutlarını yıllar içindeki gelişimini ülke karşılaştırmaları ile gözler önüne seriyor. Tabii dünya silah ithalatında ilk dokuz ülke içinde olan Türkiye’yi de işin içine katarak... Eşiyok önemli bir çalışmasını daha bizimle paylaşıyor: Bilim ve teknoloji politikalarının ekonomiler üzerindeki etkisini. Ayrıca Türkiye için bir çözüm önerisinde de bulunuyor.
Müfit Akyos bilimin meraktan kaynaklanan özgürlük alanının kısıtlanmasının tehlikelerine dikkat çekiyor: “Bu kısıtlama, bilimin ulusların ve insanlığın sağlık, refah ve güvenliğine katkısını da kısıtlamaz mı?” Tanol Türkoğlu ise yaratıcı bir sloganla katılıyor bu tartışmaya: “Savaşma Dijitalleş!”. Türkoğlu, “Genç kuşakların oluşturmaya başladığı bilgi toplumu paradigması toplumsal yaşamı öyle değiştirecek ki, global barış bu hayatın doğal bir parçası olacak” diyor. Tabii bu işin bir de ama’sı var. En iyisi makalesini kendiniz okuyun...
Haluk Oral ise Dünya Barış Ödülü çerçevesinde bizi olağanüstü bir yolculuğa çıkartıyor: Einstein, Russel, Nazım Hikmet ve Neruda’nın yaşamı bu ödülde nasıl buluşuyor? Keyifle okuyacaksınız.
Evet, Barış ve Bilim’e hayli yer ayırdık ama dergimizin içeriği yine çok zengin. Örneğin; Yeryüzü’nde insan varlığının devasa yükünün ne olduğunu öğrenmek ister misiniz? Ya da Avrupa’nın en büyük keseli hayvanının Antalya’da keşfedildiğini? Emin Öngüner, Hyperloop’un 19. yüzyıla dayanan saklı geçmişini yazdı. Doğan Kuban, “Adnan Adıvar ve Bilim Tarihimiz” başlıklı yazısı ile tarihe ışık tuttu. Sağlık sayfalarımızda yaz aylarında gebelik, tiroit cerrahisinde son yenilikler ile karşınızdayız. Su içmek dışında susuzluğu en iyi hangi sıvının giderdiği ise bilim ve beslenme sayfamızda.
Haftaya buluşuncaya dek iyi bayramlar ve keyifli okumalar.
